به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از ایکنا، حجتالاسلام والمسلمین احمد آکوچکیان، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) به تبیین فلسفه عمل عبادی حج پرداخت و بیان کرد: مفهوم حج به معنای آهنگ و حرکت خود است و در واقع از سه مؤلفه مفهومی تشکیل میشود که به نوعی فلسفه آن را توضیح میدهد؛ مؤلفه اول حرکت است، سپس نسبت این حرکت با مسئلهای به نام آرمان رشد و حیث دینشناخت این حرکت و آرمانداری را شامل میشود.
وی در ادامه افزود: به تعبیری به معنای حرکت دینشناخت به سمت و سوی آرمان رشد است که از این سه مؤلفه یعنی حرکت، رشد و دین تشکیل میشود و در واقع به اعتباری گزارشگر یک فلسفه، مکتب و نظریه خاص معطوف به عنصر انسانیت است؛ یعنی انسان را داریم که در تکاپوی حرکت جمعی، مستند به آموزههای دین، در راستای رسیدن به آن هدف یعنی رشد قرار میگیرد و به تعبیری تجربه اگزیستانسیال و تجربه انسانشناختی از حرکت است.
آکوچکیان بیان کرد: این پایه نظری، نسبت امر انسانی و روانشناسی را به امر جامعه شناخت و مدنی تحلیل میکند، به گونهای از نسبت که میتواند منشأ رخداد تمدنی باشد، دقیقا همان چیزی که در حج امام حسین(ع) و حج رسول خدا(ص) میبینیم.
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه(رشد) در ادامه تصریح کرد: حج امام حسین(ع) و رسول خدا(ص) حجی است که در آن اتفاق انسانی فقط یک اتفاق علمالاجتماعی صرف نیست، بلکه اتفاقی است که خروجی بلند مدت تمدنی دارد، در مجموع به این قرار ما با یک مثلث حرکت آرمان رشد و دین مواجه هستیم که در ساحت این مثلث، ساحت جریان انسانی و تحول مدنی و تحول تمدنی را داریم و با این مجوعه سه ضلعی و سه لایهای که بیان شد میتوان به یک مفهوم رسید که میتواند فلسفه حج را توضیح بدهد.
وی در تبیین نسبت عمل عبادی حج با انسان مدرن بیان کرد: مقدمتا باید اشاره کنم که مفهوم مدرن یعنی تازهشدگی و مدرنیته به مفهوم تازهشدگی نسبت به گذشته است و لزوما مفهوم سکولار یا الحادی توصیه معاصران جهان غرب نیست، اگر به معنای تازهشدگی متناسب با مضمون هر ملتی در جامعهای باشد، باید بیینیم که اوصاف دنیای مدرن چیست، چه آنکه غرب توصیه میکند و چه مدرنیتهای که جهان ایرانی و اسلامی میتواند داشته باشد، مؤلفههای این مدرنیته را اگر فهرست کنیم، میتوان حاصل حج را در دنیای جدید نیز شناسایی کرد.
آکوچکیان تصریح کرد: یک دنیای مدرن بیش از آنکه به الگو توجه کند به روش توجه میکند و بیش از آنکه به سنت توجه کند به متد توجه میکند؛ یعنی اگر مثلث سه لایهای که عرض شد را داشته باشیم، در نمونهای مثل حج روششناسی استنباط حرکت، روششناسی استنباط آرمان رشد و روششناسی استنباط دین و روششناسی فهم و تجربه اگزیستانس انسانی مدنیت و تمدن را داریم.
وی در ادامه بیان کرد: یکی از نکتههای خاص مدرنیته این است که بیشتر از این که به الگو و وعظ توجه کند به روش توجه میکند، چیزی که امروز هم میتوانیم به کمک حج این متودولوژی را شناسایی کنیم، یک نمونه را عرض میکنم؛ الآن چندین سال است که دعوای میان نسبت فرد و جمع و نظرات جناب صدر و مطهری و مصباح را داریم. در نمونه حج در مییابیم که نمیتوانیم چونان جناب مصباح در تئوری فلسفی اصالت فرد باشیم و در مناسبات اجتماعی معتقد باشیم که سیاست مقدم بر دانش است. در عمل معتقدیم که سیاست تعیینکننده علم است اما در شعار میگوییم زنده باد انسان و زنده باد علم.
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه(رشد) در ادامه تصریح کرد: این نشان میدهد وقتی میبینیم در حج، فرد، جامعه، تمدن و یا فرد، جامعه و حاکمیت در نسبت داد و ستدی هستند، متودولوژی این نمیتواند یک متودولوژی فرد نگار باشد، این یک نمونهای از مشخصات مدرنیته است که تاثیر میگذارد.
وی بیان کرد: بعد از کانت، تئوری نظریه و اندیشه پیشرفت به صوت واضحتری به میان آمد و از این ایده پیشرفت نیز نظریه تکامل علم الاجتماعی و زیستشناختی داروین بیرو آمد و زیستشناسی در علوم اجتماعی در حوزه زمینشناسی مطرح شد و بعد وارد جامعهشناسی شد، این اتفاق میافتد و بعد توسعه دانشبنیان متولد میشود.
آکوچکیان تصریح کرد: تئوری پیشرفت و نظریهپژوهی پیشرفت در دنیای مدرن نسبت به دروان قبل از مدرن فوقالعاده تخصصیتر مطرح میشود و فهم دین، ملت، دولت و مفهوم عقلانیت، اینها همه محصول این پیشرفتپژوهی دنیای معاصر است که از این چشمانداز کمتر به مسئله حج توجه کردهایم؛ یعنی این که چگونه میتوانیم یک حرکت فردی، اجتماعی و تمدنی را در یک روزگار تازه داشته باشیم، تجربه حج تجربه یک تجربه پیشرفتشناختی است که در عین حال که ما به مناسک انسانی خود توجه میکنیم اتفاق جمعی هم میافتاد.
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه(رشد) در ادامه افزود: یعنی از مکه امام حسین(ع)، کربلای امام حسین(ع) را تولید میکنیم، این تجربه بسیار عظیمی است، به تعبیری حج یک نمونه میدانی نظریهپژوهی پیشرفت و تجربه پیشرفت است، چیزی که از این چشمانداز کمتر به آن توجه کردهایم، چه از بعدی که رسانهها توجه داشتهاند یا روحانیون و مبلغانی که در این سالها بودهاند و تبلیغ کردهاند اما کمتر سمیناری داشتهایم که در زمینه حج و نظریه پیشرفت باشد و بعد مؤلفههای مثلث سه لایهای را در این نظریه باز کنیم.
وی بیان کرد: علاوه بر این مؤلفههای زیادی را داریم که باید روی آنها بحث کرد، مثلا نسبت عقلانیت ایمان که یکی از بحثهای جدید است که در دنیای مدرن میبینیم که بحث جدی تازهای است که به این شکل توسعه یافته است، همچنین پاسخ به این سؤال که نسبت عقل و ایمان در تجربه حج چیست؟ و سؤالاتی از این قبیل، این مسائل، مسائل بسیار اندیشهبرانگیز است که میتواند در دنیای مدرن پیش روی حوزه فلسفه دین و معرفتشناسی قرار بگیرد و بحثهای زیادی در نسبت میان عرفان، فلسفه، اخلاق و فقه اتفاق بیفتد.
آکوچکیان در ادامه تصریح کرد: در سدههای گذشته بین فلاسفه، عرفا، اهل اخقلاق و اهل فقه درگیریهای زیادی داشتهایم، حج یک نمونه تازهای است که میتواند میان اخلاق، عرفان، فقه و تفکر نظری جمع کند؛ در حج تجربههای پایههای نظری دارید، در حج تجربههای فقهی دارید و همچنین در حج تجربههای عارفانه وجود دارد.
وی در انتهای صحبتهای خود بیان کرد: به مدد حج از جنبههای متعددی میتوان این تجربه مدرن را و نمونههای میدانیاش را نشان داد، سوال میشود که در مورد فلان مسئله نمونه عملیاش را توضیح بدهیم که میتوان گفت حج یک نمونه میدانی است که میتواند آن اصول یاد شده که خدمتتان عرض کردم را پیش روی شما بگذارد.
انتهای پیام/