حاکمیت و استقرار امنیت شاخصه‌های اصلی تمدن‌سازی هستند

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، تشریح جایگاه تمدن و مقؤله فرهنگ و نهضت نوین اسلامی و تبیین شاخصه های مورد تأکید قرآن کریم در باب حرکت جامعه به سمت و سوی دست یابی به آرمان های بلند اسلامی و مهدوی و همچنین تحلیل جایگاه و نقش مردم در پروسه تمدن سازی با توجه به آیات و روایات، ما را برآن داشت تا گفتگویی با حجت الاسلام والمسلمین مهدی یوسفیان، استاد حوزه و محقق و معاون پژوهشی مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه قم ترتیب دهیم که مشروح آنرا در ادامه می خوانید.

*تبیین شاخصه های مؤثر و مبنایی در تعریف بحث تمدن سازی و رسیدن به تمدن صحیح و اصولی اجتماعی، از دیدگاه حضرتعالی چه مشخصات و مؤلفه هایی دارند؟ اصولاً تثبیت شاخصه های حکومتی و اجرایی، تا چه اندازه در دست یابی به فرهنگ و تمدن اثربخش هستند؟

در ابتدا و در پاسخ به این سؤال می بایست اول، تعریف درستی از بحث تمدن صورت بگیرد تا بتوان با توجه به آن تعریف، شاخصه های دست یابی به این مؤلفه و همچنین تشریح صحیح حکومت دینی و اسلامی را بهتر تبیین کرد؛ عموماً بین فرهنگ و تمدن رابطه تنگانگی وجود دارد، وقتی یک ملتی یک حرکتی را بر مبنای یک اصول و بینشی شروع می کنند و اهدافی را در این باب در نظر می گیرند و با توجه به همان اهداف، سیر و مسیری را طی می نمایند، می توان بیان کرد که آن مردم و جامعه، حرکتی تمدنی انجام داده اند.

بنابراین تمدن سازی، براساس حرکتی صورت می گیرد که با توجه به اصول و مبانی، دارای مسیر و در نهایت هدف و مقصد باشد؛ این حرکت تمدنی، آثاری را در جامعه بوجود خواهد آورد که باعث خواهد شد روش زندگی و زیست مردم، دچار مناسبات و تغییراتی شوند؛ حرکت تمدنی باعث خواهد شد تمایلات و رفتارهای اجتماعی دارای معنا و جهت شوند، اگر به پروسه زندگی انسان تا عصر معاصر نگاهی بیندازیم، می بینیم مواقعی تمدن ها، حالات جغرافیایی به خود گرفته اند؛ مانند تمدن ایران باستان و گاهی مقوله تمدن از یک کشور و محل جغرافیایی یک ملت، خارج می شوند و وسعت بیشتری را در بر می گیرد؛ مانند تمدن غربی و اروپایی؛ در شرایط حال امروزی، تمدن غرب به مجموعه ای از ملتها و کشورها گفته می شود که همگی از یک اصول و مشی معین پیروی می کنند و بنا به اهدافی که برای خود به تصور کشیده اند، در حال طی طریق تمدنی خود هستند.

متأسفانه این تمدن بر پایه های لذت جویی و دنیا طلبی و منفعت خواهی بنا شده است؛ در این تمدن، انسان محوری و کام جویی کامل و بیش از حد معمول، شاخصه های تأیید شده هستند؛ این تمدن در حال حاضر و بنا به دیدگاه مادی گرایانه خود در اروپا و دنیای غرب ساری و جاری است، نکته مهم و قابل توجه ای که نباید در این مقؤله فراموش شود این است که، بحث و مقؤله تمدن در یک محیط اجتماعی و انسانی بوجود می آید و یک انسان به تنهایی برای خود نمی تواند تمدن ساز باشد.

تمدن سازی، براساس حرکتی صورت می گیرد که با توجه به اصول و مبانی، دارای مسیر و در نهایت هدف و مقصد باشد؛ این حرکت تمدنی، آثاری را در جامعه بوجود خواهد آورد که باعث خواهد شد  روش زندگی و زیست مردم، دچار مناسبات و تغییراتی شوند؛ حرکت تمدنی باعث خواهد شد تمایلات و رفتارهای اجتماعی دارای معنا و جهت شوند

وقتی جامعه ای با یک تصویر حرکتی مشخص می شود و یک حوادث مشخصی را رقم می زند، می توانیم بیان کنیم که این جامعه تمدنی، حرکت و مشی مشخصی دارد؛ شما نمی توانید یک جامعه تمدنی را به تصویر بکشید که در آن حکومت لحاظ نشده باشد، اصولاً حفظ و بقای جامعه به حکومت آن بستگی دارد، بنابراین، حاکمیت و امنیت، مهمترین شاخصه ها، برای دست یابی به تمدن و فرهنگ صحیح هستند.

این نکته را نیز باید یاد آور شد که عموماً فضای حاکمیتی متأثر از فضای عمومی جامعه نشأت می گیرد؛ در ایران اسلامی نیز موقعیت به این صورت بوجود آمد؛ ایران اسلامی با یک حرکت دینی، انقلاب وسیعی را بخود دید و بر اساس همان نهضت و حرکت، حاکمیت دینی برجامعه ایران حاکم شد؛ از درون این انقلاب اجتماعی بود که ارکان حاکمیت نظام اسلامی استوار شد؛ بنا به این رویکردها، امروزه ما می توانیم ادعا نماییم که ایران اسلامی در جهت حرکت تمدنی خود که همان نهضت و فرهنگ برگرفته از منویات اسلامی است، در حال حرکت و پویش است.

ایران اسلامی با یک حرکت دینی، انقلاب وسیعی را به خود دید و بر اساس همان نهضت و حرکت، حاکمیت دینی بر جامعه ایران حاکم شد؛ از درون این انقلاب اجتماعی بود که ارکان حاکمیت نظام اسلامی استوار شد

*تبیین شاخصه های تمدنی و اصول حرکت تمدن نوین اسلامی، با توجه به مناسبات مهدوی در آیات و روایت چگونه ترسیم شده اند؟ مشی و حرکت تمدنی اسلامی با توجه به دیدگاه های قرآنی بر پایه امامت امام معصوم(ع) چگونه تشریح شده اند؟

در فضای گفتمان و تمدن مهدوی، مهمترین مؤلفه و مشخصه، بیانات خداوند متعال در آیه ۵۵ سوره مبارکه نور، که به تعبیری مختصات کامل فرهنگ و اندیشه مهدوی است، تبیین و تحلیل شده است. در این آیه دو نکته به صورت خاص و مهم مورد تأکید قرار گرفته است؛ اولین نکته این است که خداوند می فرماید: آن حاکمیتی که قرار است در آینده حاکم و تمدن ساز گردد را من تعیین می نمایم؛«وَعَدَ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ »، خداوند در این آیه به صراحت اعلام می نماید: به مؤمنین و افراد پایبند به اصول الهی وعده داده شده است که آنها را در زمین فرمانروا و حاکم نمایم.

بخش اعتقادی و بخش هویت انسانی، مهمترین نقاطی هستند که در این بیانات و سفارش حکومت جهانی به مؤمنین، از طرف خداوند مورد اتکاء قرار گرفته اند؛ هویت اعتقادی این مسئله این است که ما همگی بندگان خداوند هستیم و طبیعتاً هیچ بنده ای حق حکمرانی و حکومت بر بنده دیگر را ندارد و همه بندگان در صف عبودیت خداوند بر یک مدار و جهت قرار دارند و در این مسیر، شخصی بر شخص دیگر برتری و ارجحیت ندارد؛ بنابراین چون همگی بنده و عبد خداوند هستیم، حق مالکیت و حکومت فقط بر عهده خداوند متعال قرار دارد و اگر قرار است در دنیای مادی و انسانی، شخصی حاکم شود؛ قطعاً این شخص می بایست از جانب خداوند به این مسئولیت دست یابد.

بر مبنای این اصول و باور، شخصی که می خواهد در جامعه انسانی امر و نهی نماید، می بایست حتماً از جانب خداوند به این امر مبعوث شده باشد؛ در باب همین مسئله خداوند در قرآن کریم می فرماید:« وَما أَرسَلنا مِن رَسولٍ إِلّا لِیُطاعَ بِإِذنِ اللَّهِ»، یعنی اطاعت و پیروی فقط به اذن و مشیت خداوند است.

هویت انسانی ای که پشتوانه دیگر این مسئله است این است که خداوند در آیه ۳۰ سوره مبارکه بقره می فرماید:«وَ إِذْ قالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَهِ إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلیفَهً» یعنی، این خلیفه و جانشین را در زمین من تعیین می نمایم؛ بر اساس این آیه، هویت انسانی بر مدار خلیفه الهی، توسط خداوند است؛ مهمترین بحث در باب مقؤله خلیفه الهی این است که انسانها بپذیرند که اگر مهمترین وظیفه آنها عبودیت و بندگی خداوند است؛ اینجاست که ما به دنبال آن شخص خاص و عبد صالح که همان امام معصوم(ع) است برای حاکمیت و اجرای حدود الهی، می رویم و این ارزشی و وعده ای است که خداوند به بندگان نیک خود داده است.

مهمترین شاخصه بعد از استقرار حکومت دینی و تمدن حقیقی اسلامی، همان گونه که در قرآن کریم آمده است: « وَلَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَىٰ لَهُمْ وَلَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا »، تبعیت و تمکین دین است

مهمترین شاخصه بعد از استقرار حکومت دینی و تمدن حقیقی اسلامی، همانگونه که در آیه شریفه آمده است:« وَلَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَىٰ لَهُمْ وَلَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا »، تبعیت و تمکین دین است، مرحله بعدی این پروسه، اسقرار امنیت و آرامش در جامعه تعریف شده است و در نهایت و سرانجام خداوند می فرماید:«یعْبُدُونَنی‏ لا یُشْرِکُونَ بی‏ شَیْئاً وَ مَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُون»، یعنی، فضای حرکت و عبودیت انسانها نسبت به خداوند، در آن زمان شکل حقیقی بخود خواهد گرفت.

خداوند در این آیه شریفه، حرکت غایی و عالی اسلامی را برای ما اینگونه تبیین می نماید که، زمانی خواهد آمد که در جامعه انسانی، فضای تمدنی جدیدی، بر مبنای جوشش از درون خود جامعه انسانی و ایمانی، شکل می گیرد و این حکومتی را خداوند ایجاد می نماید. بر همین اساس اداره این حکومت بر عهده امام معصوم(ع) خواهد بود و برنامه اصلی آن، قرار دادن جامعه در فضای دینی است؛ نتیجه دیگر این رویکرد این است که، فضای عبودیت و بندگی همگانی، در روی زمین شکل خواهد گرفت.

انتهای پیام/