| امروز سه شنبه, ۲۹ اسفند , ۱۴۰۲ |
سرخط خبرها:

حسن یوسف‌زاده در گفتگو با طلیعه:


جامعه‌شناسی اسلامی بدون پشتوانه فقه و فلسفه ابتر و ناشدنی است

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه گفت: بدون پشتوانه نظری فقه و فلسفه اسلامی هرگونه کار در حوزه جامعه شناسی اسلامی ابتر و نشدنی است.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسن یوسف زاده عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص)العالمیه درباره تاریخچه جامعه شناسی در غرب گفت: جامعه شناسی و عموم علوم اجتماعی در غرب به دنبال انقلاب های صنعتی پدید آمد. به طوری که تغییر و تحولات صنعتی جدی در غرب تحولات سیاسی مهمی را هم به دنبال داشت. این تحولات در اروپا اتفاق افتاد و مساله نظم اجتماعی و ثبات و تعادل را پدید آورد.

وی افزود: تعادل در اروپا با این تحول عظیم به هم ریخت و نظم همیشگی در مقطع کوتاهی از بین رفت و نظم به مساله مهمی برای جامعه شناسان مطرح شد. به همین دلیل دانشمندان به دنبال رسیدن به نظم اجتماعی رفتند. اگر ادعا کنیم همه جامعه شناسی خصوصا و علوم اجتماعی عموما به دنبال پاسخ و رسیدن به نظم اجتماعی بودند ادعای بیهوده ای نکرده ایم.

یوسف زاده ادامه داد: علوم اجتماعی شکل گرفت و جامعه شناسی در این زمینه نقش مهم و اساسی داشت. نظم و تعادل بعدها به سوی فلسفه نظم و یا فلسفه نظم اجتماعی هم کشیده شد. لذا مباحثی با عنوان فلسفه الاجتماع و فلسفه علوم اجتماعی به وجود آمد و مباحث جدی انسان شناسی و جامعه شناسی مطرح گردید. حتی جامعه شناسان به مباحث الهیاتی ورود پیدا کردند و در جستجوی راه حل هایی برای مساله نظم به طور خواسته یا ناخواسته وارد مباحث الهیاتی شدند تا جایگاه بشر را توجیه کنند و بشناسند.

وی تصریح کرد: جامعه شناسان مجبور شدند در مباحث الهیات، تبار اندیشه ای و نظری بشر را نادیده بگیرند زیرا تصور می کردند وضعیت امروز بشر با تکیه بر گذشته اندیشه ای آن قابل مطالعه و بررسی نیست و یا راه حلی در گذشته برای حل مساله موجود یافته نشده است. لذا به مرور جامعه شناسان که به سوی سکولاریسم حرکت می کردند، انسان را به جای خدا نشاندند.

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) افزود: مراحل سه گانه ای که آگوست کنت مطرح می کند سیر تحولی است که بشر از جان گرایی و طبیعت گرایی به سمت انسان گرایی و علم گرایی حرکت کرد و این یعنی نشاندن انسان به جای خدا و اومانیسم و انسان مداری. اومانیسم به دنبال خود سکولاریسم را هم مطرح کرد.

وی اضافه کرد: دانشمندان غربی به سمتی رفتند که خروجی آن الهیات غرب و کلام غرب در دفاع از وضع موجود بود. جامعه شناسی، اقتصاد، مدیریت به دنبال این بود که نظم موجود امروز و تغییر و تحولات غرب را توجیه کند به این معنا که وضع امروز همان چیزی است که خدا به دنبال آن بوده است و این یعنی الهیات.

یوسف زاده با بیان اینکه آگوست کنت در مباحث خود جامعه شناسان را پیامبران دوره جدید مطرح می کند، گفت: کنت معتقد است جامعه شناسان پیامبرانی هستند که علم را برای بشریت به ارمغان آوردند و به دنبال اصلاح جامعه هستند اگرچه جامعه شناسی در ادعا به دنبال این است که برای اهداف آرمانی بشر نمی توان راه حل ارائه داد اما عملا اکنون چنین کاری می کند. آگوست کنت و دیگرانی که چنین جایگاهی را به جامعه شناسی داده اند، جامعه شناسان را به عنوان رهبران فکری و پیامبران عصر جدید مطرح می کنند. این بحث بنیادی، فلسفی و متعلق به تاریخچه جامعه شناسی است که به دنبال خود مباحث اخلاقی را مطرح کرده است.

وی اظهار داشت: اگر کلام و جامعه شناسی و فلسفه غرب چنین وضعیتی دارد بالطبع به دنبال خود مباحث اخلاقی را خواهد آورد. طرح مباحث فلسفی و اندیشه ای و بنیادی الزامات و اقتضائاتی دارد که با عنوان مباحث یا پیامدهای این نوع اندیشه می توانیم از آن نام ببریم. مانند اینکه بعضی از جامعه شناسان یا برخی از فیلسوفان اجتماعی غرب که به دنبال تصویر جامعه آرمانی هستند و عموما این تصویر مربوط به تصویر اروپا و آمریکاست که جوامع پیشرفته غرب محسوب می شوند.

جامعه شناسی به دنبال القای هنجارهای غربی برای جوامع غیر غربی است و اگر بخواهیم یک فرد آمریکایی و اروپایی تمام عیار باشیم منطق رفتاری ما باید مانند هنجار آنها باشد!

یوسف زاده بیان کرد: هر نوع مباحث الهیاتی و کلامی و جامعه شناختی به دنبال خود مباحث اخلاقی را می آورد اما صرف مباحث اخلاقی هم کفایت نمی کند. اگر ما جامعه اروپا و آمریکا را به عنوان جامعه آرمانی بشر تصویر کنیم در اندازه توصیه های اخلاقی باقی نمی ماند بلکه حتما به دنبال هنجارها و الگوهای رفتاری هم می رود.

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) با بیان اینکه الگوی رفتاری یعنی جوامع دیگر برای پیشرفت باید رفتارها و الگوهای رفتاری بروز دهند تا نیل به جامعه آرمانی مقدور باشد، گفت: بنابراین غرب فقط فلسفه نیست بلکه هنجار هم است. یعنی جامعه شناسی به دنبال القای هنجارهای غربی برای جوامع غیر غربی است و اگر بخواهیم یک فرد آمریکایی و اروپایی تمام عیار باشیم منطق رفتاری ما باید مانند هنجار آنها باشد.

یوسف زاده اظهار کرد: در سه مرحله ای که غرب از فلسفه به اخلاق و هنجار می رسد جوامع دیگر را با خود همراه می کند. جامعه غربی تنها نمی تواند برای نیل به آرمان های خود حرکت کند بلکه باید دیگران را با خود همراه کند. بنابراین غرب جوامع شرقی را با خود همراه کرد و ابتدا مظاهر تکنولوژی را به آنها نشان داد و سپس تاکید کرد برای رسیدن به تکنولوژی از علوم اجتماعی استفاده شده است.

وی با بیان اینکه غرب راه فرنگی شدن را به جوامع شرقی آموخت، گفت: چگونه می توان غربی بود و غربی فکر می کرد؟ پاسخ التزام به نظام آموزشی و تربیتی غربی است یعنی جامعه شناسی غربی، اقتصاد و مدیریت غربی. پس دیگران برای همراه شدن با آرمان شهر غربی باید به الزامات آن هم پایبند باشند و برای این کار باید علوم شان به سوی علوم غربی میل کند و مانند غربی ها بیندیشند.

وی ادامه داد: آیا جامعه شناسی غربی با وضعیتی که درباره آن گفته شد برای جامعه اسلامی ایران مناسب است؟ اندیشه الهیاتی غرب برای ما مناسب است؟ این سوالات سالهاست که مطرح می شود و برخی با عنوان مباحث علمی و دینی و عده ای به عنوان اسلامی سازی علوم مطرح می کنند اما جامعه شناسان این مباحث را با عنوان بومی سازی دنبال می کنند.

هدف جامعه شناسی اسلامی و اسلامی سازی علوم انسانی این است که مسائل متعلق به جامعه اسلامی دانسته شوند و به مسائلی پاسخ دهد که مساله جامعه اسلامی و دین دار است

این جامعه شناس اضافه کرد: وقتی تاریخچه جامعه شناسی در غرب بیان می شود عده ای از جامعه شناسان در نظام آموزش و تربیت ادعا می کنند بومی سازی جامعه شناسی باید توسط آنها انجام شود اما این کار نشدنی است. جامعه شناسی بومی یعنی جامعه شناسان به جای آنکه مسائل غربی را به عنوان دغدغه اصلی خودشان قرار دهند، مسائل بومی و مربوط به جهان اسلامی و ایرانی را مد نظر قرار دهند. اما این ادعا که دیگران مانند قشر حوزویان اجازه ندارند به این حوزه ورود پیدا کنند کاملا حرف نادرستی است. دیگران از زوایا و درچه هایی وارد این بحث می شوند که از عهده جامعه شناسان برنمی آید. اگر قرار باشد جامعه شناسی بومی و اسلامی شود باید دست به دامن فلاسفه و فقها شد.

وی جامعه شناسی امروز را دارای محسناتی از جمله مطالعه دقیق میدان های تجربه در رفتارهای ظاهری دانست و گفت: این کار اما کفایت کننده نیست زیرا انسان ذوابعاد است و ابعاد دیگر را باید شناخت. ما در آموزه های دینی خود مباحث بسیار مهمی درباره انسان شناسی و جامعه شناسی داریم که باید به دنبال نظریات آن برویم. باید خلاهای جامعه شناسی فعلی را پر کنیم. خلاهایی که از جامعه شناسی مرسوم پر شدنی نیست.

وی ادامه داد: هدف جامعه شناسی اسلامی و اسلامی سازی علوم انسانی این است که مسائل متعلق به جامعه اسلامی دانسته شوند و به مسائلی پاسخ دهد که مساله جامعه اسلامی و دین دار است اما آیا مسائل جامعه اسلامی همان مسائل جامعه غربی است؟ پاسخ منفی است چراکه مثلا بی حجابی در غرب مساله نیست و فروپاشی خانواده جزو مهم ترین مسائل محسوب نمی شود زیرا ناهنجاری های غربی بر خلاف اندیشه اسلام است.

یوسف زاده در پایان سخنانش گفت: اگر قرار باشد به اندیشه اسلامی پاسخ داد نمی توان از طریق روش های مرسوم جامعه شناسی غربی به پاسخ رسید بنابراین باید به سراغ آموزه های دین برویم. البته امتداد اندیشه فلسفه اسلامی و فقه قطعا باید از طریق جامعه شناسی پیگیری شود یعنی سطوحی از کار بر عهده جامعه شناسان است که پشتوانه نظری آنها فقه و فلسفه اسلامی است. بدون این پشتوانه ها هرگونه کار در حوزه جامعه شناسی اسلامی ابتر و نشدنی است.


انتهای پیام/

کد خبر : 69879
تاريخ ثبت خبر : 28 خرداد 1397
ساعت بارگزاری خبر : 10:02
برچسب‌ها:, , ,

دیدگاه شما

( الزامي ) (الزامي)