توحید و معاد بدون باور به مهدویت دست یافتنی نخواهند بود

به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از شبستان، رسیدن به آرمان‌ها و اهداف عالی و غایی جامعه مهدوی (عج) امری است که مورد کنکاش و مباحثه عالمان و محققّین پرشمار قرار گرفته است. اینکه رویکرد جامعه مهدوی (عج) در عرصه‌های گوناگون علمی و اجتماعی، چگونه تبیین شده است؟ و یا اینکه دستاورد‌های علمی و آموزشی به چه میزان جامعه و بشریت را در مسیر دستیابی به اهداف غایی مهدوی (عج) قرار داده است. این مقولات و همچنین تشریح اصول و فلسفه نگرش به جامعه اسلامی در پرتو منویات و فرامین امامان معصوم (ع) و باورهای مهدوی (عج)، ما را بر آن داشت تا با حجت الاسلام والمسلمین علی صدوقی، استاد حوزه، محقق و مشاور تربیتی مرکز تخصصی مهدویت (عج) گفت‌و‌گویی ترتیب دهیم که ماحصل آن را در ادامه می‌خوانید:

*با توجه به آنکه تعارضات و اختلافات گوناگون منشأ بروز تضاد‌ها و تخاصمات مختلف در سطوح علمی، فرهنگی، اجتماعی وسیاسی است، رویکرد علمی جامعه مهدوی (عج) در برابر ناملایمات و تعارضات اجتماعی و فرهنگی چگونه است؟

زمانی که از اختلافات و تفاوت‌ها صحبت می‌شود، اولین گام این است که رویکرد و اهداف خود را تبیین و تشریح کنیم. اگر اختلاف و تفاوت‌ها طولی باشند، این تفاوت‌ها، جای نگرانی و تشویش ندارند و حتی باعث رشد و شکوفایی جامعه نیز خواهند شد، اما اگر این اختلافات، به صورت عرضی باشند، مشکل و معضل درست خواهند کرد. اختلاف عرضی به این صورت است که، اگر یک نظریه علمی بنا بر یک جهان بینی خاص و درستی تبیین و تحلیل شود و در مقابل نظریه‌ای دیگر و بنا بر یک جهان بینی دیگر، که کاملاً با هم در تضاد و تخاصم هستند، شکل بگیرد، این تفاوت، تفاوت عرضی تعریف و تثبیت می‌شود. به طور نمونه، اگر نظریه‌ای بنا بر یک جهان بینی ماتریالیستی، شکل و قوام بگیرد و در مقابلش یک نظریه و بر اساس یک جهان بینی توحیدی شکل بگیرد، باید گفت که، این دو مقوله علمی، در تضاد کامل با یکدیگر هستند. باید گفت: این تضاد یک تضاد بنیان کن ویران کننده خواهد بود و دیگر شکوفاکننده و پرورش دهنده جامعه نخواهد بود. اما اگر دو نظریه بر اساس یک جهان بینی، مانند جهان بینی توحیدی، شکل و قوام بگیرد، این اختلاف و تفاوت، مایه رحمت و شکوفایی خواهد شد.

در حدیث شریفی از نبی مکرم اسلام (ص) مروی است که اخْتِلافُ اُمّتی رَحمَهٌ»، بنابراین این تضاد‌ها باعث تبادلات و تمایلات قلبی و فکری و بینشی و نزدیکی دیدگاه‌ها و اندیشه‌ها خواهد شد. نظریه مهدویت (عج) می‌تواند به عنوان یک نظریه کامل، قوام و شاکله جامعه را درست و استوار کند، این دیدگاه، یک نظریه ثابتی است که بر مبنای قوانین و مقررات غیرقابل تغییر و لایتناهی الهی و اسلامی و توحیدی، که خداوند سبحان برای التزام جامعه و برای رسیدن به نظام آرمانی اجتماعی تبیین نموده، استوار و پایه ریزی شده است.

این نظریه ارزش‌های انسانی و حقیقت زندگی بشری را به خوبی تحلیل و تبیین می‌کند. باید گفت مهدویت روح حاکم بر تمامی مناسبات و رفتارهای انسانی درعصر و دوره غیبت امام معصوم (ع) است. مهدویت به جامعه می‌گوید که در دوران غیبت امام معصوم (ع) چگونه می‌بایست رفتار و کردار خود و جامعه را به سوی دستیابی به جامعه مورد نظر مهدویت، شکل و فرم دهیم. مهدویت امید به آینده را تبیین و تشریح می‌کند. مهدویت هدف و راه درست و صحیح را به انسان نشان می‌دهد و می‌تواند تمامی زوایا و ابعاد زیست بشریت را سرپرستی و مدیریت کند.

در باور مهدوی، هر نظریه و دستاورد علمی می‌تواند به شکل گیری و تثبیت جامعه مهدوی (عج)، کمک و یاری رساند. باید توجه داشت که نظریه و اندیشه‌ای که بر مبنای جهان بینی توحیدی تشکیل نشده است، نمی‌تواند در شکوفایی و تثبیت باور مهدویت به جامعه انسانی یاری و تعاون رساند. باور منجی فقط در باور اسلامی تبیین نشده است و سایر ادیان نیز مانند بودائیان و هندو‌ها و سایر ادیان، به آمدن منجی بشر در آینده هستی، ایمان دارند. اختلاف و تضاد دیدگاهی جامعه اسلامی با سایر دیدگاه‌ها و حتی مسیحیت تحریف شده در این مقوله است که، آن‌ها می‌گویند منجی و یا مسیح (ع) در آینده خواهد آمد، ولی جامعه اسلامی می‌گوید: این انتظار و امید به آمدن منجی در حال حاضر و شرایط کنونی، چه دستاود و نتیجه‌ای برای بشریت و جامعه انسانی به ارمغان خواهد آورد.

اندیشه اسلامی معتقد است آن منجی‌ای که در آینده خواهد آمد و برای انسان گشایش و فتح و نصرت به ارمغان می‌آورد، در حال حاضر و شرایط کنونی نیز، بر زندگی و زیست انسان و جامعه اسلامی تاثیر خواهد داشت. انسان می‌تواند در حال حاضر و بر اساس رضایت و صلاح او، خود را مدیریت و تربیت کند. باور اسلامی می‌گوید: او حیّ و زنده است، او ناظر و فعال است، او حکیم است و در تمامی سکنات و مواضع زندگی آدمی تأثیرگذار است و می‌تواند در امور زندگی انسان دخل و تصرف کند.

*چقدر در پیاده سازی و بسترسازی برای رسیدن به آرمان‌های اجتماعی، علمی و فرهنگی جامعه اسلامی و موردتأیید باورهای مهدوی (عج) موفق بوده‌ایم؟ به نظر شما، مؤلفه‌های فراموش شده در این مسیر چه مواردی هستند؟

در حال حاضر دو نظریه در باب مسئله مهدویت مطرح و مشهود است. دیدگاه اول معتقد است که مهدویت یکی از بحث‌ها و مقوله‌های اسلامی است و دیدگاه دیگر می‌گوید: مهدویت (عج)‌‌ همان اسلام است، مهدویت،‌‌ همان اسلام مبتنی بر امامت امام معصوم (ع) و اسلام شیعی و رویکردی مبتنی بر مفاهیم عالم تشیع است. اگر نظریه و دیدگاه اول را بپذیریم، نگاه‌مان در تولید مبانی و رویکرد و هدف و روش فرق خواهد کرد، ولی اگر نظریه و دیدگاه دوم را بپذیریم، هر عمل و فعلی که در حوزه اسلامی انجام می‌دهیم می‌بایست بر مبنای منویات و رویکردهای مهدوی (عج) باشد. درحال حاضرمی بایست هر فعل و کردار ما برمبنای رضایت امام معصوم (ع) باشد. اگر در تمامی ابعاد و زوایای زندگی انسان دقت کنیم به این نتیجه خواهیم رسید که هویت و شاکله انسان زمانی قابل رشد و شکوفایی و اثربخشی است که، مبتنی بر مدار و ارزش‌ها، مباحث و منویات امامت، قرار گرفته باشد.

علت این سخن این است که ما معتقدیم نظام خلقت، یک نظام هدفمند و رو به تکامل است و انسان اگر تعادل و مختصات صحیح را می‌طلبد می‌بایست هماهنگ و همراه با این نظام حرکت و تلاش کند. شرط لازم برای رسیدن به این هماهنگی، اشراف و تسلط بر قانون و مقررات است. عدم اشراف به این مقررات و عدم توانایی علم، در تکمیل این پازل و برطرف نمودن تمامی نیاز‌ها و مشکلات انسانی، هماهنگی و تعاون با نظام هستی را دچار مشکل و معضل کرده است. خداوند این کاستی را پیش بینی نموده و می‌فرماید: «من شخصاً یک فردی را با آموزش‌ها و تعالیم مخصوص خود پرورش داده‌ام و تمامی آگاهی‌های نظام هستی و آفرینش را در اختیار او قرار داده‌ام، او را برای شما می‌فرستم، آن شخص واسطه است بین شما و تمامی ارکان هستی، لذا اگر شما خود و تمایلات خود را با وی و رضایت او هماهنگ و همراه کنید، با تمام ارکان هستی همراه و هماهنگ شده‌اید.» بنابراین در باور تشیع، رضایت و مقبولیت امام معصوم (ع) بحثی اساسی و محوری است. جامعه منتظر می‌بایست در تمامی شئونات، رضایت و مقبولیت امام (ع) را سرلوحه امور قرار دهد. اگر این رویکرد را مد نظر قرار دهیم، به معنای متقن کلمه «واژه توحید» را محقق کرده‌ایم و توانسته‌ایم سیره نبوی (ص) را در بطن جامعه ساری و جاری کنیم.

*اثربخشی این دستاورد در سایر زمینه‌ها و مؤلفه‌ها، چگونه قابل استحصال است؟ آیا با این گزینه، دستیابی به اصول کامل و جامع مهدوی، تبیین و تعریف می‌شود؟

اصول دیگری که در این پروسه تبیین می‌شود مفهوم «معاد» است. در این رویکرد باور «معاد» برای فرد فرد جامعه تبیین و حقیقت زندگی بر مبنای عدل و حقیقت قابل دستیابی می‌شود. اگر درمواجهه با بحث مهدویت، این مقوله را تمام اسلام لحاظ کنیم، هویت و ماهیت عالم تشیع روشن و مبرهن می‌گردد. اگر رویکرد جامعه در برابر منویات مهدوی (عج) اینگونه باشد که، مهدویت تمام اسلام بر پایه امامت است، روابط سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و حتی روابط زیست محیطی، التزام بخشی واحد و جهت گیری واحد خواهد گرفت و در مرحله بعد این روابط، می‌توانیم به صورت نظام بند و در کوتاه‌ترین مدت ممکن، به اهداف عالی و غایی مورد نظر جامعه مهدوی (عج)، دست یابیم.

/انتهای پیام