به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کرسی ترویجی نقد مبانی معنویت مدرن به همت این پژوهشگاه برگزار شد.
در ابتدای این کرسی علمی حجت الاسلام محمد جعفری دانشیار موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) به عنوان ارائهدهنده بحث گفت: روشنفکران و نواندیشان دینی به انگیزه احیا، روزآمد کردن و بازسازی اندیشه دینی به راهکارهای گوناگون متوسل شدهاند و «نظریه معنویت مدرن»، آخرین و تازهترین رویکردی است که در راستای هدف فوق تدوین و به بازار اندیشه عرضه شده است.
وی افزود: آن چه بررسی و نقادی این رویکرد را ضروری مینماید، گذشته از رهیافت علمی که همواره ما را به ارزیابی و وزنکشی اندیشههای نو میخواند، نفوذ و رواج پارهای عرفانهای وارداتی در چند سال اخیر است که عمدتا بدون تاکید بر شریعت و چهبسا با نفی و طرد آن، طیفی از افراد جامعه را در سطوح مختلف تحت تاثیر آموزههای خود قرار داده است. نظریه معنویت مدرن، بستری مناسب برای رشد و نمای این گونه عرفانهاست و به نحوی مبانی فلسفی و روانشناختی این طیف از رویکردهای معنوی را مهندسی و تئوریزه مینماید.
جعفری در بیان چیستی معنویت مدرن گفت: در نگاه بومی روشنفکران ما، تعریف شفاف و روشنی از معنویت صورت نگرفتهاست. نهایت چیزی که دستگیر یک پژوهشگر کنجکاو میشود، تعریفی کارکردگرایانه از آن میباشد: معنویت نحوهای مواجهه با جهان هستی است که در آن شخص روی همرفته با رضایت باطن زندگی میکند و دستخوش اضطراب، دلهره و نومیدی نمیشود.
این استاد حوزه و دانشگاه برهانپذیری آموزههای دین، ایمان ناواقع گروانه، کارآمدی معنویّت مدرن را از جمله برخی معیارهای نقد معنویت مدرن خواند و گفت: میان صدقِ (truth) یک باور و توجیه (justification) یا معقولیتِ (rationality) آن تفاوت است. بدین معنا که هر باور معقول و موجهی، لزوما صادق نیست. در نظریه معنویت به این نکته به نیکی توجه شده است. منتها نواندیشان معنوی، معقولیت صرف را در گزاره های معنوی کافی دانسته و معتقدند توجیه، ما را از صدق بی نیاز می سازد. حال پرسش آن است که دل بستن و اعتقاد به گزاره های صرفا معقول، که چه بسا بسیاری از آنها در عالم واقع، کاذب و نادرست باشد، آیا دست کم روح حقیقت جوی آنها را اقناع می کند.
یکی از چالشهای اساسی معنویت با دینداری سنتی، حول محور تعبد میچرخد
وی افزود: یکی از چالشهای اساسی معنویت با دینداری سنتی، حول محور تعبد میچرخد. معنویت مدرن از سویی بر اساس مولفههای مدرنیته خود را ملتزم به استدلالگری و احتجاجورزی دانسته و از سوی دیگر جوهره و خمیر مایه اصلی دین را تعبد و گریز از استدلال معرفی می نماید و همین حجاب و حایل میان این دو رقیب را عمیقتر و سازش میان آن دو را ناشدنیتر مینُماید. باری در هر دو سویه این امر میتوان تردید روا داشت. نه انسان مدرن همیشه استدلال گراست و نه تعبد با عقلانیت و استدلال ورزی منافات دارد.
در ادامه این کرسی علمی حجج اسلام حمیدرضا شاکرین و باقر طالبی دارابی به نقد صحبتهای ارایه دهنده پرداختند.
انتهای پیام/