تحول در علوم انسانی مکاشفات نوینی در عرصه علم ایجاد می کند

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، تبیین و پیاده سازی معنی و مفهوم تحول در علوم انسانی و ایجاد رویکردی نوین در عرصه مکاشفات و تبادلات علمی و فرهنگی و همچنین تحلیل چگونگی استیلا یابی بر ناهنجاری ها و معضلات فرهنگی و اجتماعی، با توجه به استفاده از گزاره های دینی و اسلامی در سطوح علمی و آموزشی جامعه و نیز تشریح دیدگاه های معارض این رویه، ما را بر آن داشت تا با آیت الله احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری و رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، گفتگویی ترتیب دهیم که ماحصل آن در ادامه از نظرتان می گذرد.

*به نظر شما آیا ایجاد و رویکرد تحول در علوم انسانی و استحصال علومی مبتنی بر گزاره ها و شاخصه های الهی و دینی، پایان ناهنجاری ها و معضلات اجتماعی خواهد بود؟ یا می بایست مؤلفه ها و شاخصه ای دیگری را نیز در مسیر دست یابی به پایان ناهنجاری ها و معضلات اجتماعی و فرهنگی، مورد توجه و اهتمام قرار داد؟

طبیعتاً این رویکرد، یعنی استحصال مبانی علوم انسانی از مؤلفه های اسلامی، شرط لازم برای رسیدن به جامعه ای عاری از معضلات و مشکلات اجتماعی، به حساب خواهد آمد ولی شرط کافی نخواهد بود. اگر بخواهیم انسان و جامعه را بدون نظریه و ایده های مناسب تفسیر کنیم که، قطعاً این رویکرد باعث ایجاد هرج و مرج و ناهنجاری خواهد شد و اگر بخواهیم با نظریات و ایدئولوژی های غربی، تفسیر و تحلیل نماییم، با توجه به پایه های مادی و غیر معنوی این نظریات، باید باز اذعان کرد که نمی توانیم به نتیجه و برآیند مطلوب دست یابیم.

اگر بخواهیم انسان و جامعه را بدون نظریه و ایده های مناسب تفسیر کنیم که، قطعاً این رویکرد باعث ایجاد هرج و مرج و ناهنجاری خواهد شد و اگر بخواهیم با نظریات و ایدئولوژی های غربی، تفسیر و تحلیل نماییم، با توجه به پایه های مادی و غیر معنوی این نظریات، باید باز اذعان کرد که نمی توانیم به نتیجه و برآیند مطلوب دست یابیم

بنابراین در این پروسه تنها یک گزینه باقی می ماند و آن هم این است که باید جامعه و نهاد های آن را بر اساس گزاره ها و مؤلفه هایی که بر اساس جهان بینی اسلامی و دینی تهیه و تدوین شده است پایه ریزی و قوام یابند. این نظریات می بایست بدون شعارزدگی و بر اساس یک شاکله قطعی و متقن علمی، تهیه و تولید شوند. اگرجامعه و نهادهای علمی و آموزشی آن براساس این شاکله قوی و متقن قوام وشکل گیرند، می توان امیدوار بود که تعاملات و اجتماعات و برخوردها و نظام های اقتصادی و سیاسی آن، براساس تأثیراتی که از این نظریه ها دریافت می کنند، شکوفاتر و پویاتر و انسانی تر شوند و لایه های مختلف اجتماعی و آموزشی و فرهنگی خود را بازسازی نمایند.

در ادامه و اینکه آیا این رویکرد نقطه پایان معضلات خواهد شد می بایست بیان کرد که، براساس وجوه مختلف و گوناگون انسان، این نظریات فقط درکارکرد نظریه ای، مؤثر و تأثیرگذارخواهند بود و برای پایان دادن به مشکلات و ناهنجاری های گوناگون اجتماعی و فرهنگی، می بایست مؤلفه های دیگری را نیز مد نظر قرارداد که مهترین آن، تأثیرپذیری سایرعلوم و فنون مطرح در سطوح آموزشی، از این دست آوردها و مبادی و مبانی علمی دینی و اسلامی است.

*آیا تعبیر جزیره ای و منفک شدن نهادهای علمی اسلامی از مجامع علمی دنیا، در صورت پیاده سازی علوم انسانی اسلامی، مورد وثوق و تأیید است؟

در باب این مطلب که رویکرد اسلامی سازی علوم انسانی، جامعه اسلامی را به مثابه یک جزیره ای جدا از سایر نهاد های علمی و آموزشی می نماید، باید گفت که، این برداشت، یک برداشت نادرست و نامعتبر است. این رویه و رویکرد، باعث ایجاد و پیدایش تفکرات نو و اندیشه های جدید و گزاره ای نوین در علوم انسانی موجود خواهد شد که به طور قطع، با رویه حرکت روبه جلوی علمی نیز، هماهنگی و تعاون خواهد داشت. این رویکرد، گزاره های موجود را از شرایط خاص خارج و وارد یک تبادلات و مکاشفات نوین علمی می نماید.

در باب این مطلب که رویکرد اسلامی سازی علوم انسانی، جامعه اسلامی را به مثابه یک جزیره ای جدا از سایر نهاد های علمی و آموزشی می نماید، باید گفت که، این برداشت، یک برداشت نادرست و نامعتبر است. این رویه و رویکرد، باعث ایجاد و پیدایش تفکرات نو و اندیشه های جدید و گزاره ای نوین در علوم انسانی موجود خواهد شد

 

این پروسه، جزیره علمی جهان را بزرگتر و گسترده تر می نماید، نه اینکه مجامع علمی اسلامی را جزیره ای منفک، از سایر نهادهای علمی جهان کند. این پروسه تبادلات و گفتگوهای علمی را افزایش می دهد. به طور نمونه، اگر در باب مباحثاتی مانند؛ اصالت الفرد و اصالت الاجتماع، که امروزه بحث مورد نظر مجامع علمی است، شاخصه هایی را بر حسب آموزه ها و دریافت های خود از منابع دینی، بیان کنیم، این رویکرد، مباحثات و گفتگوهای دیدنی و شنیدنی بسیاری را ایجاد خواهد کرد.

*به نظر شما، شرایط تحول و تغییر، بیشتر در چه مولفه ها و شاخصه هایی قابلیت پیگیری  را دارد و یا چه رویکردها و اصولی را می بایست مورد توجه قرار داد؟

در این مرحله می بایست فقه و اصول فقهی، کارکرد بهتر و دقیق تری یابند و باید مسئولانه تر در جهت رفع و رجوع مسائل به میدان اجتماعی وارد شوند. در این مرحله تفسیر و یا به تعبیری بهره برداری از منویات قرآنی، می بایست وارد مراحل و حوزه های مختلف و جدیدتر اجتماعی شود. بنابراین باید کارکردها و مناسبات دیگری را نیز مد نظر و دقت قرار داد و صرفاً تولید نظریات و ایجاد علوم انسانی اسلامی، نقطه پایان معضلات و مشکلات نخواهد بود.

انسان ها می بایست در این چارچوب، دارای یک وجه بازآفرینی شده شوند و مطابق دیدگاه ها و نظریات دینی، به سمت و سوی رویکردهای دینی حرکت نمایند. مشکل از خلاء و جهل و کمبود و کاستی و هرج ومرج فکری، نشأت می گیرد

می بایست تلاش های علمی دیگر در سایر علوم و حوزه ها، پیگیری و دنبال شود تا روبناها و یا روبنیان ها نیز متحول و باز تولید شوند. نقطه بعدی در این پروسه بحث تعّهد و مسئولیت اجتماعی است که می بایست مورد توجه و اهتمام قرار گیرد. انسان ها می بایست در این چارچوب، دارای یک وجه بازآفرینی شده شوند و مطابق دیدگاه ها و نظریات دینی، به سمت و سوی رویکردهای دینی حرکت نمایند. مشکل از خلاء و جهل و کمبود و کاستی و هرج ومرج فکری، نشأت می گیرد. زمانی که بتوانیم گره های این معضلات را از یک طرف با تولید نظریات متقن و مفید اسلامی و از سوی دیگر با تعهد و مسئولیت پذیری و از سمتی دیگر با نظارت دقیق و کاربردی باز نماییم، می توانیم به حل و فصل معضلات و مصائب اجتماعی و فرهنگی امیدوار باشیم و می توانیم جامعه را در مسیر درست و صحیح قرار دهیم.

نکته مهم در این مسیر این مسئله است که، تولید علم کار بزرگ و سختی خواهد بود و می بایست گروه و عده ای از عالمان و محققان، با در نظر گرفتن پرهیز از ایجاد شعار و با صبر و حوصله فراوان و با عنایت به منویات و شاخصه های الهی و دینی، گرد هم جمع شوند و به تولید علم و نظریات علمی بپردازند. باید توجه داشت که این رویکرد، رویکرد سطحی و سریع و شعاری نخواهد بود و صبر و تحمل و دقت فراوانی را می طلبد تا به انشاءالله آن نتیجه ای که مورد نظر بزرگان و عالمان این حوزه است، حاصل گردد.

انتهای پیام/