به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، «تأملات فلسفه سیاسى در ایران معاصر» اثر دکتر مرتضی یوسفی راد به عنوان جدیدترین اثر منتشرشده در گروه فلسفه سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی روانه بازار نشر شده است.
این اثر با هدف شناسایى نوع دغدغه هاى ذهنى و فلسفى دوره معاصر ایران و بیان وجود آشفتگى و عدم انسجام معنایى و مبنایى در میان مفاهیم زندگى سیاسى این دوره، در عرصه اندیشه و فلسفه سیاسى نگارش یافته است و گامى جدید براى فراهم کردن زمینههاى تقویت فلسفه سیاسى اسلامى بهشمار مىآید که برای بهره مندی دانشجویان عزیز و طلاب محترم علوم دینی تهیه شده است و امید است علاوه بر جامعه دانشگاهی و حوزوی، دیگر علاقهمندان نیز از آن بهرهمند شوند.
فضای فکری و سیاسی اجتماعی ایران معاصر بهدلیل ورود افکار و ایدئولوژی های عصر مدرن و پیدایش مطالبات جدیدی که با اقتضائات سنت فکری و اعتقادی جامعه ایران متفاوت بوده، تأملات فلسفی خاصی را از مفاهیمی چون عدالت و آزادی و قانون و شریعت از سوی عالمان و متفکران اسلامی طلبیده است. این تأملات بهدلیل متفاوت بودن متعاملین آنها به دو مقطع انقلاب مشروطه و پهلوی دوم تا انقلاب اسلامی تقسیم شدهاند. در مقطع اول تأملات عقلی صورت گرفته از آشفتگی معنایی و مبنایی برخوردار بوده اما در مقطع دوم بهدلیل برخورداری فیلسوفان از مبادی و مبانی قوی، مواجهۀ آنان با چالشهای پیش آمده قوی بوده و زمینهها و بسترهای نظری و مبنایی مطالبه نظم جدیدی را از طریق انقلاب اسلامی فراهم میسازند.
در بخشی از مقدمه این کتاب می خوانیم: جامعه فکرى ایران معاصر، در درون ساحت اندیشه و نظام گفتارى خود با مفاهیم و مؤلفههایى، همچون: آزادى، قانون، برابرى و … مواجه شده که خاستگاه آنها، تجدد و تمدن غربى بوده است. در این ورود برخی بدون توجه به منشأ و مبانى مفاهیم مذکور، آنها را مورد مطالبه خود قرار داده و انتظار دارند که جامعه فکرى ایران نیز آنها را در همان معناهایى که در غرب جدید استعمال شده، بهکار گیرند و نظام سیاسى براساس اقتضائات آنها تغییر و تحول پذیرد. دسته دیگر پس از آنکه جامعه فکرى ایرانِ معاصر با آن مفاهیم مواجه گردیده و خواستار آنان شده است، درصدد بر مىآیند تا با حفظ مبانىِ خود، آنها را بومى ساخته و از درون مبانى خود، لزوم و نیاز به آنها را تحصیل نمایند تا از آنها معانى اراده شود که با مبانى آنان سازگار باشد یاآن مبانى، آنها را اقتضا کند.
نزد دستهاى دیگر، از آنجا که کاربرد این مفاهیم به هیچوجه با مبانى سنتى و دینى جامعه ما سازگار نیست، باید از اشاعه و ترویج آنها جلوگیرى نمود وگرنه موجب فساد دین و فرهنگ بومى مىشود. پیدایش چنین واکنشهایى جامعه فکرى ایران معاصر را بهنوعی آشفتگی مفهومی دچار کرد و با دغدغهها و پرسشهاى اساسى درباره مفاهیم طرح شده روبهرو نمود. در عین حال، در این مواجهه پاسخ و درک واحدى از این مفاهیم حاصل نشده است. پرسش اساسى این پژوهش آن است که چرا تأملاتى که در مواجهه با این مفاهیم صورت گرفت، نتوانست جامعه فکرىِ ایران را به سوى یک انسجام مفهومى سوق دهد تا در هنگام استعمال و مطالبه آنها، فهم مشترکى از آنها حاصل و معانى واحدى اراده شود، بلکه برعکس، از آنها معناهایى اراده میشود که در تعارض و تضاد با هم مىباشند.
پرسش پیش روى این پژوهش آن است که «چرا تأملات فلسفه سیاسى در ایران معاصر از انسجام برخوردارنبوده و دچار آشفتگى مفهومى شده است؟«
پاسخ اجمالى که به مثابه فرضیه محسوب مىشود آن است که تأملات فلسفه سیاسىِ صورت گرفته بهدلیل وجود تعارضات مبنایى و اختلاف در درک و فهم چیستى و منشاء آنها خصوصاً از انقلاب مشروطه تا پهلوی دوم و تا قبل از ورود فیلسوفان و متفکران اسلامی به مواجهه با مفاهیم جدید، آشفتگىهاى معنایى در چیستى و ماهیت آنها در درک معاصرین و متأملین این دوره پدید آورد، البته در مقطع پهلوی دوم و با ورود فیلسوفان اسلامی به چالشهای پیش آمده، آشفتگیهای مذکور میان آنان وجود ندارد و آنان آگاهانه به مواجهه با مفاهیم جدید برمیآیند و زمینههای تحول بزرگی را به نام «انقلاب اسلامی» پدید میآورند اما فضای فکری و فرهنگی و سیاسی ـ اجتماعی همچنان در آشفتگی به سر میبرد.
توضیح اینکه دوره ایران معاصر دوره به چالش کشیده شدن بنیان های اعتقادی و فلسفی اسلامی است که زمینههای نظری آن از سوی افکار و عقاید مارکسیستی و لیبرالیستی و ناسیونالیستی عصر مدرن وارد فضای فکری و سیاسی اجتماعی این دوره از تاریخ ایران می شود. ورود امواج انقلاب فرانسه و اندیشه های تجدد خواهانه لیبرالی غرب از سویی و افکار چپ سوسیالیستی و مارکسیستی از سوی دیگر موجب پیدایش افکار و تاملات فکری مختلف و گاه متضاد در درون جامعۀ ایران این دوره میشود و فهم تأملات فلسفی سیاسی در ایران معاصر را متوقف بر درک و فهم تحولاتی میکند که در غرب جدید و مدرن و متاثر از آن در ایران معاصر رخ داده و زمینههای نظریِ تأملات فلسفی سیاسی در ایران معاصر را فراهم میسازند.
انتهای پیام/