علوم انسانی اسلامی زمانی اثرگذار است که دولت قدرتمند اسلامی حیات داشته باشد

به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از فارس، سال‌هاست در کشور بحث تحول در علوم انسانی و تاسیس علوم انسانی اسلامی مطرح است و در این راه نهادهای متعددی نیز با همین هدف تاسیس شده‌ اند. حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رضا غلامی، رئیس مرکز پژوهشهای علوم انسانی اسلامی صدرا در این گفتگو به بررسی کلی میزان موفقیت این دستگاه‌ها و چگونگی نیل به اهداف در علوم انسانی اسلامی پرداخته است. آنچه می‌خوانید متن این گفتگو است:

نهادهای متعددی برای شالوده‌ریزی علوم انسانی بر اساس دیدگاه اسلامی تاسیس شده است، این نهادها را تا چه حد موفق می‌دانید؟ نقاط قوت و ضعفشان چیست؟

بله؛ امروز دانشگاهها و مراکز متعددی را می توان سراغ گرفت که به نحو مستقیم یا غیر مستقیم به دنبال تاسیس یا تکامل علوم انسانی اسلامی هستند. مانند پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، دانشگاه باقرالعلوم(ع) یا دانشگاه امام صادق(ع) و غیره؛ به نظر من این مجموعه ها با ملاحظه امکانات ناچیزی که در اختیار داشتند و همچنین دشواری ها و پیچیدگی های تحول در علوم انسانی موفق بوده اند لکن این سخن به معنای فقدان ضعف و کاستی در فعالیت این مجموعه ها نیست. بعضی پژوهشگاهها و دانشگاههایی که مد نظر شما هستند، می توانستند کارهای بزرگ تری بکنند یا کارهای آنها می توانست هوشمندانه و کیفی تر باشد. ولی سرجمع معتقدم این ها موفق عمل کرده اند.

راهی که برای پیاده‌سازی ماحصل تحقیقات و پژوهش‌ها در خصوص علوم انسانی اسلامی در ساحت عمل باید طی کنیم کدام است؟ این علوم در چه بخش‌هایی از نظام به صورت عملی امروز جاری است؟

من در این زمینه سخنرانی مفصلی داشتم که در شماره قبلی فصلنامه علوم انسانی اسلامی صدرا چاپ شده است. در آن سخنرانی به ظرایف این قضیه پرداخته ام. خلاصه مطلب این است که کاربردی بودن یک پژوهش به تنهایی مقدمات عملی شدن نتایج آن را فراهم نمی کند. مساله مهم تر، وجود زیست بوم مناسب برای عینیت بخشی به نظریه هاست. گاهی زیست بوم مناسب هم موجود است اما سیستم مدیریتی به دلایل گوناگون از جمله ناتوانی، نه گرایشی به بهره برداری از نظریات دارد و نه اگر گرایش هم داشته باشد، موفقیتی کسب می کند، لذا حرف من این است که علوم انسانی اسلامی زمانی در عمل اثرگذار است که دولت قدرتمند اسلامی به معنی دقیق کلمه حیات داشته باشد.

از لحاظ روش‌شناسی، تفاوت اصلی و ماهوی بین علوم انسانی فعلی و علوم انسانی اسلامی چیست؟ آیا اشتراکاتی هم دارند؟

برای درک تفاوت های روش شناختی میان این دو نوع علم، جا دارد علاقمندان به درس‌گفتار من در مدرسه آفاق که دو سال پیش برگزار شد مراجعه کنند. محقق گرانقدر دکتر احمد حسین شریفی در کتاب گران‌سنگشان با عنوان روش شناسی علوم انسانی اسلامی نیز مفصل این سئوال را پاسخ داده اند. من نظریه ای دارم تحت عنوان منطقه بندی علوم انسانی. بر اساس این نظریه، در بعضی مناطق علوم انسانی صرفا منبع و روش وحی و در بعضی مناطق، منبع و روش عقل برهانی و در مناطق دیگری منبع و روش تجربه و عقل ابزاری در انواع گوناگون خود، صلاحیت حضور و به تبع آن، کاربرد دارند. در این میان، مناطقی هم هست که همه منابع و روش ها حضور دارند و با یکدیگر در فهم و حل مسائل هم افزایی می کنند. بر این اساس، علوم انسانی اسلامی حتما از نقاط قوت و مزایای علوم انسانی سکولار استفاده می کند لکن این استفاده تابع منطق روشنی است.

انتهای پیام/