به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، شمارۀ ۱۳۳ نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت با عنوان «دین و روانشناسی» منتشر شد. در قرون اخیر دستاوردهای نوین علمی، ضرباتی بر پیکره باورهای سنّتی انسان وارد کرد و البته از این رهگذر باب گفتگوهای جدیدی را، در تبیین رابطۀ میان علم و دین باز کرد.
رخدادهای علمی نظیر موضوع صدفه و احتمال در فیزیک نوین، نئوداروینیسم و ایدۀ تصادفی بودن سیر تکامل زیستی دانشمندان، فیلسوفان و پژوهشگران حوزۀ علم و دین را به نظریه پردازی و گفتمانِ گستردهای واداشت.
مریم سعدی دبیر این شماره چنین نوشته است: «در این راستا تلاش کردیم در سه پرونده با عناوین؛ فیزیک معاصر، نظریۀ تکامل و کیهان شناسی و در شمارههای ۱۲۲، ۱۲۵ و ۱۳۱؛ به گوشههایی از این بحث و گفتوگوی دامنه دار بپردازیم و چشم اندازی را برای علاقه مندان ترسیم کنیم، اما در ادامه میتوان اذعان نمود نظریات جدید حوزۀ روانشناسی و روانکاوی، از دیگر موضوعاتی بود که بابِ بحث و گفتمانی نوین را ایجاد کرد؛ که در شمارۀ حاضر، بهعنوان آخرین پرونده این چهارگانۀ علم و دین بدان خواهیم پرداخت.»
دوران طلایی کشف ضمیر ناخودآگاه Unconscious Mind، علم روان شناسی و روان کاوی را آبستن تحولات عظیمی کرد. دو دانشمند و نظریه پرداز همعصر؛ کارل گوستاو یونگ و زیگموند فروید در کنار ویلیام جیمز، نقش شاخص و بیبدیلی را در این تحول ماندگار ایفا کردند. آنچه در اینجا حائز اهمیت است، تأثیری بود که این رویداد در تلقّیِ از خاستگاه دین بههمراه داشت. بررسی دقیق، نشان میدهد که علل و عوامل بسیاری را میتوان برشمرد که در نگرش هر دو دانشمند به مقولۀ خاستگاه دین مدخلیّت داشته و نقشی تعین بخش را ایفا کردهاست. امروزه پژوهشگران این عرصه، به غیر از پرداختن به منشأ و خاستگاه دین و گفتگو در باب علل و عوامل انگیزش دینی، به بررسی آثار و تبعات دینداری در عواطف انسانی و رفتار فردی نیز میپردازند، لذا گفتگویی دوجانبه میان روانشناسی و دین شکل گرفته است که در دفتر شمارۀ ۱۳۳ نشریه اطلاعات حکمت و معرفت به بخشی از آن پرداخته شده است.
دفتر ماه این شماره از نشریه مشتمل بر پنج نوشتار است. نخستین نوشتار با عنوان «روانشناسی و دین» عنوایی گفتوگویی با «براد استراون» است که در آن به توضیح ایده خود مبنی بر یکپارچه سازی الهیات و روانشناسی پرداختهاست. وی که نویسنده کتاب «مسیحیت و روانکاوی؛ گفتوگویی جدید» است، تلاش دارد جایگاه و نقشِ مهمِ باورهای دینی را در تبیین رابطۀ میان روانشناسی و دین تحلیل کند.
مقالۀ دوم «روانشناسی و الهیات» نام دارد. در این نوشتار، فریزر واتس، می خواهد نشان دهد که هریک از دو حوزۀ علم (روانشناسی ) و دین میتوانند بر غنای دیگری بیفزایند. در این راستا، وی به بیان ویژگیهای گفتوگو میان الاهیات و روانشناسی پرداخته و در تلاش است تا مواردی را متذکّر شود که متفاوت بودن این گفتوگو، از گفتگو الاهیات با هر علم دیگری را سبب میشود.
سومین مقاله با عنوان «یکپارچگی دوسویه؛ رابطه میان روان شناسی و الهیات» به قلم استیون ساندایج و جانین کی. براون ، عنوان مقالهای است که به رابطۀ یکپارچگ، از بین روابط چهارگانۀ متداول میان علم و دین، میپردازد. در این مدل پیشنهادی، بهجای یکپارچگیِ روانشناسی و الاهیات، بر لزوم ایجاد یکپارچگیِ متقابل، میان روان شناسان و متکلمان تأکید شده است.
در چهارمین مقاله «روانشناسی و دین از منظر اریک فروم» نویسنده، بر وجه تمایز نگرش فروم نسبت به فروید، در باب خاستگاه دین، تأکید میکند و نحوه نگرش وی به دین را، که در ساختار فکری، روانشناختی و جامعه شناختی او تئوریزه شده است، به بحث و بررسی میگذارد.
پنجمین و آخرین مقالۀ دفتر ماه این نشریه «ویلیام جیمز؛ تجربه دینی و خودبخش پذیر» به قلم آن تاوس است که به ایده ویلیام جیمز دربارۀ سطحی از آگاهی در روان انسان که آن را «هوشیاریِ فراتر از گستره معمول» نامید، میپردازد.
به اعتقاد نویسندۀ مقاله، توجه به این ایده و کاربرد آن در تجربیات دینی، یکی از موضوعات یاریدهنده به مبحث مطالعۀ نظری و روششناختی دین است.
دومین بخش نشریه «ادب و هنر» نام و مشتمل بر دو مقاله است. نوشتار نخست با عنوان «ابعاد روانشناسانه زبان دینی و استعاره ها از منظری زبان شناسانه» به قلم احمد الشریف و «نزاع آشتی ناپذیر سنت و مدرنیسم» به قلم شوین انگلس تاد است.
اندیشه و نظر عنوان بخش سوم نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت است و از چهار نوشتار تشکیل شده است. نوشتار نخست با عنوان «فلسفه اسلامی در روسیه هنوز در آغاز راه است» گفتگویی با یانیس اشوتس است. «آموزه نجات» عنوان مقاله ای به قلم رودولف اوتو است که انشاءالله رحمتی به فارسی برگردانده است. سومین مقاله را با عنوان «تجدید نظر در پلورالیسم دینی» جیمز بکفورد نگاشته است. مقالۀ پایانی این بخش «نظریه و پژوهش در باب دین و سلامت روانی» به قلم هارولد جی. کوینگ است.
دو بخش پایانی نشریه کتاب و گزارش هستند. در بخش کتاب نخست مقاله ای با عنوان «شاهکارهای حکایت پارسی» به قلم سید مسعود رضوی است. سپس منیره پنج تنی دبیر بخش کتاب، مطلبی با عنوان «اندیشه ورزی در باب شر» نگاشته و به نقد و بررسی کتاب «سرشت شر» (نشر هنوز- ۱۳۹۵) به قلم دارل کوئن پرداخته است. در ادامه پنجتنی گفتگوی مبسوطی با عنوان «سرشت شر» با بهار رهادوست مترجم این اثر کرده و بخشهای مختلف کتاب را بررسی کرده است. بخش پایانی نشریه به دبیری منوجهر دین پرست، به گزارش برخی از وقایع یک ماه اخیر در حوزۀ اندیشه اختصاص دارد.
شمارۀ ۱۳۳ نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت با مدیرمسئولی و سردبیری دکتر انشاءالله رحمتی، در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است که می توانند این نشریه را از گیشه های مطبوعاتی در سراسر کشور تهیه کنند.
انتهای پیام/