اشکال شرعی بر سودهای علی‌الحساب و روزشمار بانک‌ها وارد نیست

به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از ایکنا، یکی از سؤالاتی که اغلب برای بسیاری از مردم پیش می‌آید این است که دریافت و پرداخت سود بانکی چه حکمی دارد و آیا ربا محسوب می‌شود یا خیر. در نگاه اول این تلقی در میان بسیاری از مردم وجود دارد که در بانکداری اسلامی هیچگونه سود بانکی نباید وجود داشته باشد بلکه اساس کار بانکی براساس قرض‌الحسنه است اما برخی مراجع و  کارشناسان فقهی، دیدگاهی متفاوت دارند و سود بانکی را مترادف با ربا نمی‌دانند.

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن نظری، رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در گفت‌وگو با ایکنا، به بحث درباره ابعاد شرعی سودهای علی‌الحساب و روزشمار بانکی پرداخت و گفت: اگر فردی اوراق مشارکت می‌خرد و سرمایه‌ وی در فعالیت اقتصادی به کار گرفته شده و به شخص سپرده‌گذار، سودی پرداخت می‌شود قطعا چنین چیزی اشکال شرعی ندارد؛ چراکه مثلا در فروش اقساطی سرمایه‌گذاری می‌شود و هم بانک به سودی می‌رسد و هم سودی به صاحب سرمایه پرداخت خواهد شد.

وی ادامه داد: چنین روندی براساس قراردادهای شرعی برقرار می‌شود و اشکالی بر آن وارد نیست و اکنون به عنوان مثال در بانک مسکن یا بانک ملت برخی از مردم در اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری می‌کنند و سودی را کسب خواهند کرد.

نظری عنوان کرد: نکته‌ دیگری که باید به آن اشاره کنم این است که وقتی شخصی به بانک مراجعه می‌کند، دقیقا به وی گفته می‌شود که براساس کدام قرارداد شرعی سپرده شما دریافت شده و سودی به شما پرداخت خواهد شد یا خود مشتری می‌تواند سؤال کند تا ابعاد مسئله برای وی روشن شود بنابراین سودهای بانکی هیچ اشکال شرعی ندارند.

اشکال شرعی بر سودهای علی‌الحساب و روزشمار بانک‌های دولتی وارد نیست

رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهار کرد: اگر شخصی ۲۰ میلیون تومان در فلان بانک بگذارد و با وی قراردادی براساس یکی از عقود شرعی منعقد شود که سود ۱۲ درصدی به وی پرداخت شود مشکل شرعی ندارد. سود روزشمار هم سود اندکی است که به مشتری گفته می‌شود تا هنگامی‌که سرمایه شما در دست ماست، سود معینی به صورت روزشمار به شما پرداخت می‌شود و چون وارد سرمایه‌گذاری می‌شود اشکال شرعی ندارد.

عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار تأکید کرد: برخی به این مسئله انتقاد دارند که بانک‌ها، سرمایه‌ مردم را در فعالیت اقتصادی و سرمایه‌گذاری به کار نمی‌گیرند بلکه با آن مِلک و زمین می‌‌خرند و این امر دارای اشکال شرعی است که در پاسخ باید گفت خرید ملک و املاک هم نوعی سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود چون در آن خرید و فروش انجام می‌شود.

وی درباره تفاوت سود علی‌الحساب و روزشمار گفت: سود علی‌الحساب در پایان سال محاسبه و قطعی می‌شود اما سود روزشمار دارای زمان از قبل تعیین شده نیست بلکه به میزان پولی که شخص در آن روز در بانک دارد محاسبه شده و سودی پرداخت می‌شود.

این پژوهشگر اقتصاد اسلامی در پاسخ به این پرسش که سود بانکی در چه شرایطی ممکن است اشکال شرعی پیدا کند، گفت: اگر براساس بهره، قرض داده شود تبدیل به سود ربوی خواهد شد اما اکنون بانک چنین کاری انجام نمی‌دهد و بانک براساس قراردادها، وکیل است که سرمایه‌ مردم را به کار بگیرد و همین کار را هم انجام می‌دهد بنابراین هیچ اشکال شرعی در سودهای موجود در بانک‌ها دولتی ایران وارد نیست اما اطلاعی از بانک‌های خصوصی ندارم.

رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه عنوان کرد: تفاوتی هم در میان شیعه و سنی در نگاه به سود بانکی وجود ندارد و اگر براساس قراردادهای شرعی عمل شود، مراجع تقلید هم با آن مخالفتی ندارند. البته بانک هم باید موقع انعقاد قرارداد، همه ابعاد را برای مشتری توضیح دهد و محل سرمایه‌گذاری را هم برای مشتری روشن کند.

نظری با اشاره به تلاش برای کاهش مجدد سود بانکی اظهار کرد: اگر بانک مرکزی به بانک‌ها فشار بیاورد که این مصوبه جدید را رعایت کنند، کاهش سود بانکی آثار اقتصادی بسیار مؤثری در پی خواهد داشت و بنده هم معتقدم حتما باید نرخ سود بانکی کاهش پیدا کند چون تورم پایین آمده و با شرایط کنونی، سرمایه‌گذاری بسیار سخت است.