احتراز اقتصاد اسلامی از چرخش پارادایمی اقتصاد به سوی صوری‌گرایی
به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از منا، سی‌امین نشست از سلسله نشست‌های ایده‌پردازی و نوآوری در علوم انسانی اسلامی (نشان) با عنوا نبررسی فرمالیسم ریاضی در اقتصاد و دلالت هایی برای اقتصاد بدیل با حضور اساتید و دانشجویان در سالن کنفرانس گروه اقتصاد دانشگاه شیراز برگزار شد.
در ابتدای جلسه مجتبی پناهی دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد اسلامی دانشگاه شیراز به عنوان ایده‌پرداز به بیان ایده خود پرداخت و گفت: اگر بخواهیم در نهادهای آکادمیک کشورمان حوزه‌هایی از قبیل اقتصاد اسلامی یا اقتصاد بومی را گسترش دهیم ابتدا نیازمند شناخت عمیق مبادی اقتصاد متعارف برای مواجهه سلبی و ایجابی با آن هستیم. یکی از مهم‌ترین این مبادی، صوری‌گرایی و رویکرد ریاضی علم اقتصاد است که نیازمند تحلیل و نقادی می‌باشد.
وی افزود: فرمالیسم در اقتصاد با تکیه بر روش قیاسی‌گرایی و آگزیوماتیک باعث پیروزی تکنیک بر محتوا در علم اقتصاد شده است. همچنین ازدیگر پیامدهای این رویکرد، حذف برخی از ویژگی های مهم زندگی اقتصادی اجتماعی همچون چارچوب نهادی، ارزیابی های دهنی، مقولات جا افتاده اجتماعی، قضاوت، کارآفرینی، خلاقیت، فرایند و تاریخ است، این مفاهیم کنار گذاشته شده اند به این خاطر که لااقل با دانش کنونی نمی توان آن را به زبان ریاضیات بیان کرد.
ایده‌پرداز در ادامه به این نکته اشاره کرد که: در این تحقیق با تمرکز بر مشکل صوری شدن و ریاضی زدگی علم اقتصاد، به بررسی محدودیت‌هایی که علم اقتصاد به واسطه سیطره فرمالیسم و روش مبتنی بر ریاضیات با آن روبه‌رو بوده است، پرداخته می‌شود. در این راستا در تحقیق حاضر، ابتدا به معرفی و تبیین رویکرد صور‌گرایی و انواع و دسته‌های مختلف آن پرداخته‌ایم و سپس جایگاه صوری‌گرایی در علم اقتصاد و نقد سیطره رویکرد صوری‌گرا در علم اقتصاد و انگیزه‌های گرایش به آن را مورد تبیین قرار داده‌ایم.
در این مقاله ایده اصلی که مورد بحث قرار گرفت، و تا به حال اقتصاددانان به آن بی‌توجه بوده‌اند این است که، ریاضیات به خودی خود در اقتصاد محل بحث نیست و دعواهایی که در این زمینه بین اقتصادانان صورت می‌گیرد آن‌ها را از موضوع مهمی در اقتصاد که معمولاً بدیهی انگاشته می‌شود و مورد غفلت است دور می‌کند، و آن موضوع مهم بحث رویکرد آگزیوماتیک علم اقتصاد است. در واقع مشکل اصلی اقتصاد نگاه آگزیوماتیکی است که در پشت ریاضیات دارد و باعث عدم ارتباط این علم با واقعیات اقتصادی می‌شود، است.
پناهی در نهایت به نتیجه این تحقیق اشاره نمود و گفت: نتیجه‌ای که از این پژوهش گرفته می‌شود این است که چرخش پاردایمی علم اقتصاد به سمت صوری‌گرایی و ریاضی‌سازی یک چرخش اشتباه بوده است که اقتصاد اسلامی بایستی از آن احتراز نماید.
در ادامه نشست روح الله شهنازی عضو هیئت علمی دانشگاه شیرازبه عنوان یکی از اساتید داور مهم‌ترین نظرات خود را این چنین بیان کرد:مبحث مربوط به پروژه بودن ورود ریاضیات به اقتصاد کامل‌تر شود و ایرادات مربوط به پروسه بودن و پروژه بودن ورود ریاضیات به اقتصاد پس از تکمیل قابلیت ارائه یک دلیل تکمیلی دارد.روش آکسیوم خودش مشکل دارد یا آکسیوم‌های مورد استفاده ناقص است؟ قسمت مربوط به دلالت‌های روش جایگزین ناقص است و بایستی تکیل شود.
زهرا دهقان شبانی عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز به عنوان یکی دیگر از اساتید داور، گفت: بین علوم بررسی شود که علومی که انتقادی بر آن‌ها نیست از منظر ریاضیات چه روش‌شناسی و روش استدلال علمی استفاده می‌شود. روش آکسیوم مورد انتقاد قرار گرفته، راه حل جایگزین آن چیست؟
وی افزود: با وجود اینکه انتقادهایی بر ریاضیات و عدد است چرا هنوز ریاضیات جذابیات دارد. آیا علت آن این نیست که امکان تعدیل در مدل‌ها براساس انتقادات وارده است. بخش‌هایی از مقاله (بخش موافقان ریاضیات) باید تکمیل شود. دلالت‌ها برای اقتصاد بدیل در مقاله آورده شود.
در ادامه نشست سید عقیل حسینی مدیر نشست و نماینده منا گفت: ضرورت دارد با تمرکز بر یک فرضیه اصلی سعی شود با تمسّک به روش علمی (در قالب علمی ـ پژوهشی) این فرضیه تأیید یا رد شود تا ایده از حالت علمی ـ ترویجی خارج شود. مسئله صدق (حقیقت) در رویکرد آگزیوماتیک چگونه حل می‌شود؟ اگر تطابق با واقعیت برای این رویکرد اهمّیت ندارد چگونه این نظریه می‌تواند توصیف کننده آن باشد؟ توصیه می‌شود که با تأکید بر نگرش کانت به رویکرد ریاضی این فرضیه مورد تحلیل قرار گیرد که «ورود ریاضیات به اقتصاد و سیطره آن ناشی از رویکرد سوبژکتیو دنیای مدرن است.
انتهای پیام/
- دومین نشست علمی آیندهپژوهی علوم انسانی در ایران
- از نظریه ادراکات اعتباری علامه طباطبایی چه استفادهای میتوان کرد؟
- نیت رکن ارزش در فلسفه اخلاق الهی است
- با چه سیری آثار شهید مطهری را بخوانیم؟
- امر ملی در علوم سیاسی مهمان ارغنون خرد
- چطور کارل یونگ سر از ترانههای بیتیاس درآورد؟
- افروغ هویتش را از انقلاب اسلامی میگرفت
- فراخوان پویش «تفکر و اندیشهورزی» با محوریت بیانات رهبر معظم انقلاب منتشر شد
- آیا در موضوعات سیاسی و اجتماعی هم اکثریت مردم به خطا میروند؟
- ۲۰۱۰ پایان تاریخ بود
- آیا گفت و گوی سازنده هنوز ممکن است؟
- دینگریزها، اخلاق و عبادتِ بدون تقوا را دیدند از دین زده شدند
- تشکیل نظام اسلامی یک تکلیف الهی است
- انتشار جلد پنجم کتاب اندیشه سیاسی تربیتی علوی در نهج البلاغه
- فراخوان دومین جشنواره مردمی علوم انسانی عمار اعلام شد
- میخی برتابوت روشنفکری ایران/کاهش درد انسان با روشنفکری یک شوخیست
- هدایت درست ثروت جامعه بسیاری از معضلات اجتماعی کشور را حل می‌کند
- یومالله روزی است که خداوند قدرت خود را نمایان می کند
- «مطالعات نظری تمدن نوین اسلامی» موضوع نشست هفتم اساتید منتخب علوم انسانی اسلامی
- علوم انسانی اسلامی از ظرفیت پاسخگویی به مسائل علمی کشور برخوردار است
- بیانیه گام دوم، مانیفست ۴۰ سال دوم انقلاب اسلامی است
- عقل موردنظر فلسفه اسلامی با استمداد از عقل قدسی بالنده می‌شود
- معرفت، دانش نیست/ چیستی و قلمرو فلسفه معرفت
- پنجمین نشست اساتید منتخب علوم انسانی اسلامی برگزار می‌شود
- شکست تک صدایی حاکم بر علوم انسانی / سیاستزدگی آفت علوم انسانی
- تثبیت استقلال نظام آموزشی امامیه در دوران حکومت امام علی(ع)
- شماره ۲۶ و ۲۷ فصلنامه صدرا منتشر شد
- دولت اسلامی متشکل از کارگزاران متعهد با تولید علوم انسانی اسلامی میسر است
- برنامههای هفته علمی تمدن نوین اسلامی گسترش مییابد
- نقش بی بدیل سیره حضرت زهرا(س) در تحقق تمدن نوین اسلامی/ الگویی برای زن بحرانزده امروز
- روانشناسی اسلامی جهان را در دو بُعد غیب و شهود می بیند
- تمرکز چهارمین هفته علمی تمدن نوین اسلامی بر ظرفیت های جهان اسلام/ ارائه نقشه راه برای ادامه مسیر
- عامل پیشرفت دانش، پیوند دانش با جامعه و پیوند دانشگاه با سازمان های اجرایی کشور است
- تاثیرگذاری غرب بر انقلاب اسلامی با استحاله فرهنگی امکانپذیر است
- نجات جامعه اسلامی از انحرافات، منجر به شهادت حضرت زهرا(س) شد
- آنهایی که می گویند تمدن نوین اسلامی نباشد یعنی موتور محرک جوانان انقلابی را خاموش کنیم
- معرفی کتاب «ماهیت معرفت عرفانی» اثر برگزیده بیستمین کتاب سال حوزه
- بسته مطالعاتی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به مناسبت دهه فجر
- بینش تمدنی؛ بایسته ها و چالش ها/ گزارشی از نشست با رهبر انقلاب
- در انقلاب اسلامی فقه به کمک فلسفه آمد
- علوم انسانی این چنین نیست که به فرهنگ وابستگی نداشته باشد/ منشأ فلسفی علوم تجربی
- مبنای ارتباط و تفاهم و گفتگوی میان فرهنگ ها/ فلسفه دین تطبیقی
- تحمل را برای فلسفه بالا ببریم
- چهار دهه دیر به پرسش اساسی خود رسیدیم
- الزامات الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت/کمتر از ۵۰ درصد برنامههای توسعه پنج ساله اجرا شده است
- مهم‌ترین منبع محقِق اقتصاد اسلامی، قانون مدنی یا احکام شرعیه است
- علم باید در بستر نقد و تضارب آراء شکل بگیرد/ضرورت تشکیل کرسی های آزاداندیشی
- نشست نگاهی به گذشته و آینده علوم انسانی در ایران برگزار می شود
- انقلاب اسلامی؛ نقطه عطف در توسعه، تحول و مرجعیت تفسیر سیاسی
- ویراست دوم «وحی و افعال گفتاری؛ نظریه وحی گفتاری» منتشر شد