آمیختگی دنیا و آخرت ویژگی بارز مکتب سیاسی قرآن است

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، انجمن مطالعات سیاسی حوزه با همکاری پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، اداره همکاری­ های علمی و بین المللی و دبیرخانه کرسی­های نظریه پردازی شورای عالی انقلاب فرهنگی شنبه ۴ دی ماه کرسی «درآمدی بر روش شناسی تفسیر سیاسی قرآن کریم» را با ارائه حجت الاسلام والمسلمین عبدالله نظرزاده عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و نقد دکتر محمد پزشکی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و حجت الاسلام سیدحمید جزایری مدیر گروه علمی تربیتی قرآن و علوم جامعهالمصطفی(ص) برگزار کرد.

جلسه با تلاوت از آیاتی از قرآن کریم آغاز شد و سپس حجت الاسلام دکتر نصرتی، دبیر نشست، به خوش آمدگویی و بیان موضوع بحث پرداخت. در ادامه حجت الاسلام و المسلمین نظرزاده بحث خود را ارائه کرد.

در این جلسه حجت الاسلام والمسلمین نظرزاده گفت: در بحث فهم قرآن کریم، با یک روش­ روبرو بوده­ایم که همان روش تفسیر موضوعی است که در عرصه سیاسی، حکومت و ولایت از قدیم وجود داشته است. بحث دیگر آن است که آیا می شود همه قرآن کریم را با روش سیاسی تفسیر نمود تا به حیات طیبه برسیم، آیا امکان ­پذیر است همه قرآن کریم را تفسیر سیاسی کرد؟

وی افزود:  تا به حال، اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است و علی رغم تفسیرهای عرفانی و اخلاقی، اما تفسیر سیاسی به این نحو نداشته­ایم. در این زمینه  چند نکته باید مورد توجه قرار گیرد: اول اینکه آمیختگی دنیا و آخرت، در نگاه قرآنی وجود دارد اما در مکاتب دیگر همگونی و آمیختگی دنیا و آخرت وجود ندارد و این نگاه در اندیشه دینی وجود دارد. این دنیا برای سعادت ابدی افراد است، در سیاست قرآنی، از حیات ابدی برای  سیاست محدود این جهانی، دست برداشته نمی شود.

نظرزاده ادامه داد: همه انسانها در برابر احکام و خطابات الهی، مشترک هستند، از پیامبران تا مومنین یا کفار؛ همه مورد خطابات قرآن هستند. اشتراک بین همه مردم برای رسیدن به حیات طیبه وجود دارد. همچنین نظریاتی داریم درباره انسجام درونی قرآن که درون هر سوره یک مفهوم مرکزی وجود دارد.

وی اضافه کرد: تفسیر موضوعی همه آیات قرآن را در بر می­ گیرد، می ­توان تفسیر موضوعی داشت ولی این تفسیر سیاسی به همه مباحث سیاسی پرداخته نمی شود.

در ادامه این جلسه حجت الاسلام سیدحمید جزایری بیان کرد: عنوان «روش» و «گرایش»، هر کدام اصطلاحی است که تعریف خاص خود دارد و اگر مراد خاصی  در این زمینه، وجود دارد، لازم است ذکر شود و نمی­ توان از ادبیات بحث خارج شد. از دیگر سو، این که اسلام، گزاره سیاسی دارد، قبول است، اما آیا این امر به معنای تفسیر سیاسی است و می­ توان تفسیر سیاسی داشت. مثل آن که قرآن، مباحث علمی دارد اما آیا این امر به معنی داشتن تفسیر علمی است.

جزایری اضافه کرد:  به بیان دیگر، بین نکات علمی و تفسیر علمی قرآن تلازمی وجود ندارد. سه معنا از تفسیر سیاسی می­توان بیان کرد، اول آن که آیاتی از قرآن را که به مسائل سیاسی پرداخته، بیان کنیم. دوم آن که نگاه سیاسی باشد  و از زاویه نگاه کسی که با سیاست آشنا است، این تفسیر طرح شود و سوم، نگاه استخراجی و استنطاقی است که شهید صدر از آن یاد می کند، یعنی استخراج گزاره ­های سیاسی  قرآن  و نظام سیاسی آن. نکتۀ مهم در این عرصه آن است که جهت ­گیری مفسر در این عرصه دارای اهمیت است.

همچنین در ادامه پزشکی با بیان اینکه باید بین «متد» و «متدلوژی»، تفکیک قائل شد، گفت: در روش شناسی، علم معیارهای علمی است، اما روش، تکنیک است. در حالی که بحث بیشتر بر محور روش شناسی می­ شود، اما عنوان بحث «روش تفسیر سیاسی» است. از دیگر جهت، ربط میان روش و روش شناسی نیز مشخص نشده است.

وی افزود: سه نوع روش پیمایشی ـ آماری، روش تفسیری با هرمنوتیک و روش انتقادی وجود دارد و باید موضع بحث و مقالۀ نسبت به آن آشکار گردد. از دیگر سو، در بحث، تعاریف، منجمد گرفته شده است، در صورتی که دو مقولۀ سیاست و دین، منجمد نیستند. بحث دیگر آن است که آقای نظر زاده، تعریف خویش را از روش و سیاست را شفاف نکرده است، حال آن که در چند دهۀ اخیر سیاست خود، چند تعریف و دگردیسی داشته است، از جمله تعریف آن به دولت، سه قوه، احزاب، گروه های اجتماعی و اخیرا که همه چیز سیاسی می ­شود.

پزشکی در پایان سخنانش تصریح کرد: بحث دیگر آن است که باید انتظارات از دین و قرآن را نیز مشخص کرد. آیا قرآن کتابی سیاسی است و چه انتظاری باید از آن داشت؟ ضمن آن که باید در تفسیر سیاسی قرآن به مسأله ثابت و متغیر نیز توجه داشت.

انتهای پیام/