| امروز پنج شنبه, ۹ فروردین , ۱۴۰۳ |
سرخط خبرها:

در نشست بایسته های فقه مذهبی مطرح شد؛


نیازمند فقه انضمامی و فقه تمدنی هستیم

حجت الاسلام رهدار گفت: ما فقه انضمامی و فقه تمدنی می خواهیم که لازمه اش نگاهِ جهانیِ حوزه است، اما در حال حاضر ذهن ها جهانی نیست.

به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از مهر، نشست علمی حوزه و بایسته های دیپلماسی مذهبی در مواجهه تمدنی حوزه علمیه با جریان های اهل سنت به همراه نقد کتاب «اطلس رهبران» کاری مشترک از پژوهشکده تمدن توحیدی و اندیشکده مرصاد، با حضور سه تن از اساتید حوزه و دانشگاه؛ حجت الاسلام والمسلمین سید ابوالحسن نواب، آیت الله علیدوست و حجت الاسلام والمسلمین احمد رهدار روز گذشته برگزار شد.

در ابتدای جلسه حجت الاسلام سیدعلی موسوی، رئیس اندیشکده مرصاد، انگیزه اصلی گردآوری کتاب اطلس رهبران را شناساندن جریان ها و رهبران متنفذ اهل سنت معرفی کرد و مسئله و مشکل جدی و آغازین فریقین را عدم شناخت از یکدیگر دانست. وی تالیف کتاب مذکور را کاری حوزوی و برای مخاطب حوزوی بر شمرد.

در ادامه حجت الاسلام نواب رئیس دانشگاه ادیان به بیان نظرات خود در مورد کتاب اطلس رهبران پرداخت و ضمن ابراز خوشحالی و احساس غرور از تالیف این کتاب در حوزه علمیه قم، این کتاب را از رویش های حوزه دانست و بعد از آن نکاتی چند در مورد کتاب بیان کرد.

وی گفت: نکته اول اینکه؛ اگر ریشه یابی این کتاب نسبت به جریانها عمیق تر بود و به صورت شاخه وار بررسی می کرد بهتر بود، مثلا جریان اخوان، در تمام جهان اسلام حضور پر رنگ دارد، سوریه نشان داده که اخوانی دارد، در ترکیه نیز اربکان، اردوغان اخوانی هستند، در افغانستان، تمام جریانات از جمله سیاف و ربانی و احمد شاه مسعود، با وجود تمام درگیری ها، همه اخوانی هستند، قاضی حسین احمد در پاکستان اخوانی است. اخوانی ها گسترده ترین جریان اهل سنت هستند.

این عضو مجمع جهانی تقریب خلأ دیگر کتاب را عدم طرح جریانات روشنفکری جهان اسلام دانست و جریان های سلفی و وهابی و آلبانی و القاعده و داعش را به نوعی پاسخ به جریان روشنفکری و جریان سکولار در جهان تحلیل کرد.

وی گفت: شخصیتهای اصلی جریانات صوفیه مثل نقشبندیه، قادریه، تیجانیه و… در کتاب مطرح نشده اند. در کتاب اعتماد به منابع خارجی زیاد بوده است، غربی ها دنبال شخصیت سازی برای ما هستند، مثلا آقای نایک، سر سید احمد خان جدید هست. اما این اشکالات در جریان این اقدام مبارک چیز قابل توجهی نیست.

در بخش دوم رئیس دانشگاه ادیان در مورد دیپلماسی مذهبی ایراد سخن کرد و آن را تعبیر دیگر از دیپلماسی مردمی بر شمرد و گفت: دین برای مردم قویترین و بنیادی ترین و اساسی ترین مسئله است که اساس و قاعده درست سیاست خارجی هم همین دین است، سیاست خارجی مبتنی بر کار دولتی و چهارچوب های رسمی جوابگو نیست. دیپلماسی دینی یعنی برقراری ارتباط با افراد دیگر از طریق اساسی ترین مسئله که همان دین است و مبنای امام خمینی(ره) همین بود. ما هم اگر با دین مردم ارتباط برقرار کنیم اثرات فرهنگی و فکری و ارتباطی دارد. به طور مثال مبنای ارتباط ما با بوسنی بر اساس دین بود. ایران بر اساس دین به بوسنی ورود و به اسم دین از آنها محافظت کرد.

وی ادامه داد: هر کاری کردیم برای مردم کردیم. مردم بوسنی به ایرانی ها دلبسته و ایرانی ها در بوسنی مورد احترام هستند. امروز ایران و عراق بعد از هشت سال جنگ روابط خوبی دارند چون مردم روابط را خوب حفظ کردند. اصیل ترین و ماندگارترین دیپلماسی مذهبی، برقراری ارتباطات مردمی با ریشه های دینی است.

سخنران بعدی نشست آیت الله علیدوست بود که کلام را با نکاتی چند در مورد کتاب آغاز کرد. وی گفت: نکته اول اینکه  کتاب عمدتا گزارش و توصیف است که به طور غیر مستقیم به تحلیل هم می رسد. نکته دوم اینکه شش جریانی که در این کتاب توصیف شده است عمدتا از دو مولفه متضاد استفاده کرده اند که رابطه تز و آنتی تز گونه ای با هم دارند، یک جریان بر توسعه و سهولت انگشت می گذارد، یعنی اسلامی که بر سهله و سمحه بودن دین و شریعت تاکید دارد، همان چیزی که ما آن را اسلام رحمانی می گوییم. قسمت دوم دقیقا برعکس این است، جریاناتی که بر جهاد و خلافت اسلامی و برگشت به سلف تاکید دارند.

در ادامه استاد درس خارج حوزه علمیه قم مخاطبان خود را مراجع، اساتید، فقها و طلاب سطح خارج به بالا دانست و سخنان خود را با سه بایسته اساسی در بحث دیپلماسی مذهبی در مواجهه با اهل سنت یا هر جریان زنده دیگر پی گرفت و گفت: اول باید اصول فقه و فقهی در قامت مواجهه تمدنی و قادر بر ارتباط و تعامل در حوزه داشته باشیم. ما تراث خوبی داریم ولی وقتی هدف را مواجهه تمدنی در نظر بگیریم باید ارتباط برقرار کنیم و باید اصول فقه را تکمیل و ترمیم کنیم. باید فقه را در مواجهه تمدنی و دیپلماسی یک تکانی داد. باید فقه را از فقه تقابل به فقه تعامل کشاند و این وظیفه مراجع و اساتید و طلاب است.

وی ادامه داد: دوم باید معارف دین را به صورت کلان به سه بخش معارف مذهبی و اسلامی و انسانی تقسیم کنیم. مثلا با یک اهل سنت نمی توانیم با روایت امام صادق(ع) و امام باقر(ع) بحث کنیم و روایت ائمه جزء معارف مذهبیِ شیعه است. در کنار آن تمام آیات قرآن و سنت نبوی جزء معارف اسلامی است. معارفی نیز داریم که در متون اسلامی است ولی صرفا برای اسلام و مسلمین نیست، می توانیم با تکیه بر این گفته های امام سجاد(ع) و امام علی(ع) مواجهه تمدنی با تمام انسان ها داشته باشیم این معارف باید دقیق تعریف و شکوفا و منتشر شود.

علیدوست افزود: سوم باید ابزار تبلیغ را آماده کنیم. امروزه مشکل تولید کمتر داریم. بایسته سوم تکمیل کننده بایسته های اول و دوم است!

سخنران و ناقد سوم، حجت الاسلام رهدار، پژوهشگر تمدن اسلامی و فقه سیاسی، کتاب را ابتکار و خلاقیتی ویژه دانست.

وی در ادامه به نقد کتاب پرداخت و گفت: نقد اول این که مبنای نویسندگان در مواجهه با اسلام سنی مشخص نیست، در مواجهه با جهان بزرگ اهل سنت، مبنا بسیار مهم است. کاش درختواره جریانهای فکری اهل سنت می آمد و براساس مسائل، جریانها مشخص می شدند و در نهایت نتیجه گیری می شد.

رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات اسلامی فتوح اندیشه نقد دوم را با طرح تقسیم دوگانه از جریانهای اسلام گرا ادامه داد و گفت: دو الگوی اسلام سیاسی و اسلام مدنی را در مقیاس اجتماعی داریم. اسلام سیاسی بر این باور است که اسلام قادر به اداره جوامع در عصر مدرن است و الگوی آن یک الگوی جامع و جهانی است که از جمله استلزامات آن اقامه حکومت اسلامی است. اسلام سیاسی از پایگاه حکومت جریان پیدا می کند و آن را شرط واجب می داند و برای آن قیام می کند، الگوی این اسلام، ایران است.

وی افزود: الگوی دیگر اسلام مدنی است که شاخص آن ترکیه است. این الگو نه تنها ادعای حکومت اسلامی ندارد بلکه می گوید اسلام را باید از قاعده هرم اجتماع بسط داد، بلکه یک اسلام فردی منتشر کرد. اینها بر این باورند که اگر همه خود را ملتزم به اخلاق اسلامی بدانند سمفونی نهاییش می شود یک اسلام اجتماعی مدنی و همان مطلوب است.

رهدار ادامه داد: نویسندگان کتاب می توانستند این دو الگو را مطرح کنند و مشخص می کردند که به طور مثال ماموریت شان این است که اسلام مدنی سنی را به بحث بگذاریم، یک طبقه بندی ارائه می کردند و در نهایت برون داد این طبقه بندی را ارزیابی می کردند و در آخر با الگوی اسلام سیاسی که شاخصش ایران است مقایسه می کردند. اما این اتفاق در کتاب نیفتاده و کتاب خالی از نتیجه گیری است.

خاتمه سخن رهدار در مورد دیپلماسی مذهبی بود و دیپلماسی را به دو الگوی رسمی و عمومی تقسیم کرده و گفت: به دلیل مشکلات موجود در الگوی رسمی، بازیگران بین المللی به فکر دیپلماسی عمومی افتادند که غیر رسمی است. دیپلماسی در دول اسلامی با غیر اسلامی فرق دارد. در درون دول اسلامی دیپلماسی حوزوی در قبال شیعیان با دیپلماسی حوزوی در قبال اهل سنت فرق دارد.

نظریه پرداز تمدن اسلامی دیپلماسی را اقتضایی و بر اساس مصالح دانست که در آن باید متناسب با کانتکس عمل صورت بگیرد. وی گفت: از قم نمی توانیم برای تمام دنیا تصمیم بگیریم و فقه انضمامی و فقه تمدنی می خواهیم که لازمه اش نگاهِ جهانیِ حوزه است، اما در حال حاضر ذهنها جهانی نیست.

وی دلیل مصادره شدن بیداری اسلامی را عدم تسلط حوزه به زبان عربی دانست و پیشنهاد آخر وی این بود که عده ای از فضلا و مجتهدین حوزه یک سال درس و بحث رایج را کنار بگذارند و با اتوبوس دور دنیا را بگردند و بعد از آن به قم بازگردند و فتوا دهند.

انتهای پیام/

کد خبر : 38501
تاريخ ثبت خبر : 19 دی 1395
ساعت بارگزاری خبر : 12:47
برچسب‌ها:, ,

دیدگاه شما

( الزامي ) (الزامي)