به گزارش پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه به نقل از فارس، کتاب «ساختار و گونهشناسی نهادهای آموزشی عصر بنی حفص در افریقیه (تونس، الجزایر، لیبی)» از جمله آثار در حوزه تاریخ تعلیم و تربیت است که نقش دولت بنی حفص در گسترش آموزش و نهادهای آموزشی را در تاریخ تعلیم و تربیت اسلامی و استقلال تعلیم و تربیت اسلامی در ارائه سند تعلیم را نشان داده است. حفصیان، دولت، شهر آموزشی تونس را به عنوان پایتخت خود برگزیدند و با تأسیس دهها مرکز آموزشی از جمله جامع زیتونه در زمینه آموزش و پرورش اقدامات گسترده در افریقیه انجام دادند که حاصل آن تأسیس گونههای جدید و مختلف مراکز آموزش و تنوع ساختارهای نهاد آموزش و شکلگیری ساختارهای نوین آموزش است که باعث توسعه تعلیم و تربیت اسلامی شد و انتقال تجارب آموزشی به اروپا را به همراه داشت. ابن خلدون فارغالتحصیل نهادهای آموزشی عصر آنها و نمونه عملکرد ساختار آموزشی دوره حفصیان است.
در طول عمر تمدن اسلامی تاکنون دهها سند تعلیم، ارائه شده است که به نام شهر ها و مناطق آموزشی جهان اسلا م که دارای ساختارها و گونههای متنوع آموزشی بودهاند، پدید آمده است. سند تعلیم مدینه بوسیله صادقین، سند تعلیم مصر و شام، سند تعلیم ایران و سند تعلیم افریقیه از مهمترین اسناد تعلیم است. دراین بین شکل کلاسیک سند تعلیم افریقیه از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا مبنای انتقال مراکز وساختار آموزش از افریقیه قرون وسطی به اروپا است. این اسناد چنان عام و انسانی و نه شرقی ونه غربی و جهانی است که مبنای نظری شایسته تعلیم و تربیت جهانی است میراث جهانی قابل ثبت یونسکو است که در نوشتن تاریخ سند تعلیم اهمیت حیاتی دارد.
سند تعلیم افریقیه در مغرب و آندلس
نکته جالب توجه در مقایسه تمدن زایای اسلامی و تمدن سترون غرب در قرون وسطی که متفاهم همه شرق شناسان بزرگ چون ویل دورانت آمریکایی و توین بی و سارتن مورخ بزرگ تاریخ علم است، استقلال تمدن اسلامی در ارائه اسناد تعلیم است که دارای جنبه عام و مفید به حال تعلیم و تربیت است. تمدن اسلامی در طی هزار و پانصد سال عمر خود در شرق اسلامی ایران و مصر و شام و جزیره العرب و هند، شاهد ارائه چندین سند تعلیم و تربیت است که حاکی از پیشرفت و توسعه تعلیم و تربیت و تأسیس گونهها و ساختارها و فضاهای آموزشی بومی و اسلامی در سراسر سرزمینهای اسلامی است.
محصول این اسناد تعلیم موفقیت فرهنگ و تمدن اسلامی در پیشبرد هزار سال تاریخ علم بشری است، از جمله اسناد تعلیم که ابن خلدون با عنوان سند تعلیم افریقیه از آن یاد کرده است، حاصل حدود هشتصد سال تجربه آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت در غرب جهان اسلام است ونشانه اصالت تعلیم و تربیت اسلامی و استقلال دیرین آن است. و نشان میدهد تعلیم و تربیت اسلامی در جریان توسعه خود بارها اسناد و راهکارهای جهانی تعلیم تربیت ارائه کرده است که متناسب شرایط بومی و اعتقادی ملل مسلمان بوده است و در ارائه سند تعلیم اصیل و دارای تجربه تاریخی است و بیریشه نیست.
سند تعلیم ایران: از جندی شاپور تا نظامیه، تا شهر دانشگاهی مراغه
در تاریخ آموزش و پرورش در ایران و اسلام حداقل ما شاهد چهار سند تعلیم از دوره باستان از جندی شاپور تا نظامیه اصفهان و بغداد و تا شهر دانشگاهی ربع رشیدی و شهر دانشگاهی مراغه هستیم که بدست خواجه نصیرالدین طوسی تنظیم شده است. خواجه طوسی معلم بشر قواعد و اخلاق تعلیم و تربیت را گزارش کرده است و گونه و ساختار آموزشی متمایزی برای تعلیم و تربیت و اخلاق و رفتار آموزشی معلم و دانشجو ارائه داده است. وقفنامه نظامیهها و وقفنامه ربع رشیدی بخشی از سند تعلیم ایرانی اسلامی الگوی آموزش اسلامی در مقاطع مکتب خانه و مدرسه و جامع است.
سند تعلیم مصر وشام وجزیره، منیه المرید فی آداب المفید و المستفید سند تعلیم جهانی
هنوز تمدن اسلامی وارد قرن چهارم نشده بود که چندین اثر با عنوان آداب المعلمین در نقاط مختلف جهان اسلام پدید آمد که خود سند آموزش و پرورش و تحصیل برای نوع انسان است. نگارش اسناد تعلیم، نوعی سنت علمی در جهان اسلام شد که بزرگانی از فقها و دانشمندان جهان اسلام آن را انجام دادند.
امام سحنون، قابسی، خواجه نصیرالدین طوسی و در نهایت در اوج سند تعلیم نگاری شهید ثانی کتاب منیه المرید فی آداب المفید و المستفید را نوشت که سند جامع تعلیم وتربیت اسلامی در سه قسمت سبک زندگی آموزشی را به طور جداگانه بررسی کرده است. منیه المرید فی آداب المفید و المستفید که به عنوان گزارش شکوه تعلیم و تربیت اسلامی در یکی از ادوار آن در فهرست آثار ماندگار شیعه امامیه در تعلیم و تربیت جهان اسلام ثبت شده است و تاکنون بارها منتشر شده است، بدون تردید یکی از انسانیترین اسناد تعلیم جهانی است که روزی اگر یونسکو بفهمد آن را به عنوان مبنای نظری سند جهانی تعلیم و تربیت ثبت میکند.
1-سبک زندگی آموزشی دانشجو
۲- سبک زندگی استاد
۳- سبک زندگی مشترک استاد و دانشجو
نقش دولت بنی حفص در گسترش آموزش و تعلیم و نهادهای آموزشی در افریقیه: سند تعلیم افریقیه:
در کتاب ساختار و گونههای فضا و نهاد آموزشی در افریقیه، نمایی از سند تعلیم در افریقیه آمده است. این کتاب که پژوهش در چهارصد سال از مقاطع آموزش اسلامی است. که از جهت مکانی شامل افریقیه است در افریقیه شامل الجزایر و تونس و لیبی امروزی شاهد تاریخ طولانی هفتصد ساله تعلیم تا ظهور دولت حفصیان (۶۲۳-۹۸۳) است و با پیدایش این دولت نهضتی آموزشی در تأسیس گونههای متنوع مراکز تعلیم ایجاد شد که از مجموعه فعالیتها و تجارب چندین قرن آموزشی آن با عنوان سند تعلیم افریقیه یاد شده است ابن خلدون در مقدمه به عنوان دستاورد تمدنی یاد نموده است.
با تعیین تونس شهر آموزشی گونههای مختلف نهاد آموزشی در مقطع خردسال و بزرگسال پدید آمد و فارغ التحصیلان بسیاری در افریقیه چون ابن خلدون که به تنهایی برای افتخار تمدن اسلامی کافی است بوجود آمد.
کتاب «ساختار و گونههای فضا و نهاد آموزشی در افریقیه» بخشی از رساله دکتری محمدرضا شهیدی پاک دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز در سال ۱۳۸۳ است که گونهها و ساختارآموزش اسلامی و شیوههای آن و متون درسی و علوم تدریس شده در این مدارس را بررسی کرده است.
در سند تعلیم افریقیه شیوه تدریس و تعلیم و پرورش مبانی و اهداف تعلیم سبک زندگی آموزشی و راه توسعه و تعالی امده است. سند تعلیم افریقیه حاکی از نقش موفق دولت حفصیان در تعلیم است که در کتاب نقش دولت بنی حفص در گسترش تعلیم و نهادهای آن در افریقیه آمده است.
انتهای پیام/