«علوم‌اجتماعی و رودربایستی باعقلانیت»

به گزارش طلیعه؛ مبحث اصلی این نوشتار بررسی و تحلیل مفاهیمی بنیادین چون حق، منفعت، حقوق بشر، آزادی، مشروعیت، نظام مطلوب، انسان مطلوب و… در نظام معرفتی متفکران غربی و علوم انسانی بر آمده از آن است که سعی کرده است با نگاهی پرسشگرایانه و انتقادی، تأملاتی بنیادین در این باره داشته باشد و آن‌ها را به چالش بکشاند و مخاطبان به ویژه اساتید و دانشجویان را به تفکر در این خصوص دعوت نماید.

تعریف «قدرت و مشروعیت»، مسبوق به تعریف «حقّ»، تبیین «حقوق»، بدون تبیین «آدم و عالَم»، محال است، تفکیک «باید» از «هست»، قطع ریشه «حقوق بشر»، تزلزل بنیادهای علوم انسانی، پس از «هیوم» و «کانت»، دموکراسی چرتکه‌ای؛ «منافع» به‌جای «برهان»، تعلیق «حکمت نظری»، منشأ تخریب «حکمت عملی»، ربط غایی «انسان و خدا»، تنها توجیه «حقوق فطری بشر»، حقِّ «قدرت» یا قدرتِ «حقّ»؟ مسئله این است، «حقوق بشر»، اختراع بشر نیست، «سکولاریسم»؛ جعل اضطراریِ «حدود و حقوق»!، قرارداد انسانی یا پروتکل غریزی؟!، محل نزاع: «تدوین مفهومی و حُکمی» حقوق یا «تقسیم موضوعی»؟!، مادران تئوریک «مشروطیت و جمهوریت غربی»؛ خود، «سلطنتی»‌اند، دمکراسی با رأی‌های «مدیریت‌شده»!، پروتکل‌های لائیک و اختیارات دیکتاتورمآب، بن‌بست در «داوری»!، «حقوق ذاتی بشر»، نه قابل «جعل» است نه قابل «سلب»، «حقّ ذاتی»، قابل‌واگذاری نیست، «فلسفه مادّی»، نامادریِ «حقوق بشر»، تأثیر ابن‌سینا و غزالی بر عقل‌گرایی و رمانتیسیزم اروپا، سَبک مدیریت، عمل‌زدگی و ارزش‌های فروپاشیده، «علوم انسانی غرب» و پیش‌فرض‌های سکولار و ایدئولوژیک آن، آزادی «صوری» مردم، آزادی «واقعی» سرمایه‌دار، انقلاب‌های قلّابی و «جنگ قدرت» مُدرن، «مدرنیته» و نوسازی «نظام بردگی»، «مسیحیت»، حلقه انتقال از «حقوق اسلامی» به «حقوق سکولار»، «بنیادگرا» باشیم و از «بنیاد»ها بپرسیم، از «آزادی» تا «هرج و مرج ارزشی»، گدایان بدون ژاندارم، «آزادی محض»، همان «نابرابری» است، «رقابت غیر متعهد» یا «آزادی انحصار»؟!، «سرمایه»: سازمان‌دهی «رسانه»، «حزب» و «پارلمان»، نه «قانون»، نه «اکثریت»؛ این است «لیبرال دموکراسی»، «انسانِ» اومانیست‌ها؛ «مردِ سفیدِ سرمایه‌دارِ اروپایی»، ثروت بیشتر، قدرت متراکم‌تر، عدالت کمتر، اخلاق رقیق‌تر، انسان‌شناسی «واقع‌بینانه»، نه «خوش‌بینانه» و «نه بدبینانه»، نسبت «اومانیسم» و «حقوق فطری» با نژادپرستی و غارت جهان، تفکیک «باید» از «هست»؛ زوال ارزش‌ها، «ضرورت عِلّی»، چَسبِ «باید» و «هست»، «توصیف» صُغروی و «توصیه» کبروی، الزام‌آوری «باید» و «نباید» از کجاست؟، حقوقِ «بادآورده» را به باد می‌بَرَد، پراگماتیسم حقوقی و اخلاقی از سر «بیچارگی تئوریک»، «حق حیات» هم دلیل می‌طلبد، پیش‌فرض‌های «اثبات نشده»: گفتند و رفتند، تفکیک «مشروعیت سیاسی» از «مشروعیت دینی»؟، قطع رابطه «حقّ» و «تکلیف» و نفی «غایت و حکمت»، بشر، مستقل از «حقّ خدا»، حقّی ندارد و… از جمله مباحثی هستند که در این کتاب تحلیلی انتقادی بیان می‌شوند.

استاد رحیم‌پور در بخشی از این کتاب می‌نویسند: «چرا از بنیادهای فلسفی علوم اجتماعی غرب، نمی‌پرسیم؟ چرا نمی‌پرسیم که با چه استدلالی از حقوق بشر می‌گویند؟ با کدام استدلال فلسفی، کدام اپیستمولوژی و کدام انسان‌شناسی؟ با کدام حقّ منطقی؟ و کدام حقّ اخلاقی؟! هر که در علوم سیاسی، تئوری می‌دهد، یا مکتبی در جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، اقتصاد، حقوق بشر، خانواده و تعلیم و تربیت و… ارائه می‌دهد، ابتداء این پرسش، پاسخ دهد که «انسان» چه حقوقی دارد؟ و به چه دلیل؟ حتی برای «حقّ حیات» نیز توضیح می‌طلبیم که چرا حقّ حیات؟»

وی می‌افزاید: «نمی‌توان تاریخ علوم سیاسی و فلسفه سیاست بلکه کل علوم انسانی در غرب را بدون ارتباط آن با ایدئولوژی‌های سکولار که در قرن ۱۹ با شعار «آزادی، برابری و پیشرفت» بر سر کار آمده‌اند، بررسی کرد. سراسرِ قرن ۲۰ میلادی محصول جنگ قدرت میان این ایدئولوژی‌ها بوده است.»

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در بخشی دیگر بیان می‌کند: «برای توجیه استثمار و نژادپرستی، «جامعه‌شناسی» نوشتند. در حوزه علوم اجتماعی، دستِ‌کم سه جریان نژادپرستانه، به طرزی علنی و وقیح تئوری پردازی شدند تا با استدلال‌های شبه‌علمی اثبات کنند که نژادپرستی و استثمار جهان به دست اروپا، توجیه علمی دارد و واقعاً نژادهای انسانی برابر نیستند.»

استاد رحیم‌پور در این کتاب معتقد است: «جز با ربط دادن «حقوق بشر» به «حق‌الله»، نمی‌توان «حقوق بشر» را تئوریزه کرد. سنگ بنای کج در علوم انسانی غرب یا غرب‌زده، «تعریف سکولار» از انسان و جهان و رویکرد صرفاً مادّی به معرفت (تجربه و علم و فلسفه)، قداست‌زدایی و سکولاریزه کردن «حقوق» و «اخلاق» و «فرد و جامعه» و «حقّ تکلیف» و حتی «معنویت» است.»

چاپ اول کتاب «علوم اجتماعی و رودربایستی با عقلانیت» در ۷۲ صفحه رقعی، تیراژ ۲۰۰۰ نسخه و قیمت ۲۵۰۰ تومان از سوی دفتر نشر معارف و نشر طرح فردا به جامعه علمی و فرهنگی کشور عرضه‌شده است. پیش‌ازاین، دفتر نشر معارف با همکاری نشر طرح فردا، از این نویسنده و نظریه‏پرداز دو کتاب «عقلانیت: بحثی در مبانی جامعه‌شناسی توسعه» و «گفتگوی انتقادی در علوم اجتماعی» را منتشر کرده است