سبک تدریس علامه طباطبایی/ به من استاد نگویید!

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، حجت شعبانی یادداشتی با عنوان «سبک تدریس علامه طباطبایی(ره)» نگاشته است که در ادامه می آید:
علامه طباطبایی به عنوان مدرس بزرگ معارف اسلامی در عصر حاضر، در مقام تدریس، سبک و ویژگی‌های برجسته‌ای داشت:
۱٫ کلاسش تعطیل نمی‌شد؛ آیت‌الله مصباح می‌گوید در طول ۱۲ سال شاگردیش حتی یک بار، و در شرایطی مانند برف و باران نیز ندیدم که کلاسش را تعطیل کند.
 2. در زمان تدریس هم سطح شاگردان می‌نشست.
 3. تدریسش آرام و آهسته، بدون پراکنده‌گویی و پرگویی بود.
 4. نخست موضوع درس را روشن نموده و ابعادش را تشریح می‌کرد و بعد به استدلال در خصوص آن موضوع می‌پرداخت. عقیده داشت بسیاری از اشتباهات اساتید این است که موضوع بحث را به درستی روشن نمی‌کنند. وی بدون اینکه ذهن شاگرد را با دسته‌بندی‌های گوناگون متشتت کند، از عبارات موجز و کوتاه بهره می‌گرفت.
 5. از این که با صراحت بگوید «نمی‌دانم» ابایی نداشت؛ بارها اتفاق می‌افتاد که در کلاس می‌گفت «باید این موضوع را ببینم» و یا این که «لازم است در خصوص آن فکر کنم، بعد جواب دهم».
 6. معنویت در کلاسش(چه در کلاس تفسیر و چه در درس فلسفه و …) محسوس  بود.
 7. فرصت تفکر به شاگرد می‌داد؛ می‌فرمود: «به من استاد نگویید؛ ما یک عده‌ای هستیم که این جا جمع شده‌ایم و می‌خواهیم حقایق اسلام را بررسی کنیم و من از آقایان[شاگردان] خیلی استفاده می‌کنم.»
وی در برخورد با شاگردان هرگز تحمیل عقیده و تحکم فکر نداشت بلکه در پاسخگویی به اشکالات، پاسخ و توضیح خود را مطرح می‌کرد و بعد برای آنکه به شاگرد میدان تفکر بدهد، نظر خود را یک امر قطعی و حتمی اعلام نمی‌کرد بلکه می‌فرمود: «این چیزیست که بنظر ما می‌رسد و شما خودتان به بینید تا چه اندازه منطقی و مورد پذیرش است؟». جلسه درسی‌اش به نحوی بود که شاگردان شهامت اشکال کردن بر استاد را داشتند.
 8. حریم علوم و مباحث را حفظ کرده و آن‌ها را با هم ممزوج نمی‌کرد. عادت نداشت در درس‌های فلسفی و عرفان نظری از مَثَل، شعر، داستان، حتی آیات و روایات و عبارات کشکول‌گونه برای خوشامد شاگرد استفاده کند؛ بلکه معتقد بود مطالب برهانی باید به‌وسیله دلیل تفهیم شوند.
 9. در تدریس خود، ضمن نقد و بررسی آثار و آراء بزرگان، احترام و حرمت علمی و اجتماعی آنان را حفظ می‌کرد و حتی اگر می‌خواست نظر فردی را رد کند و یا مورد انتقاد قرار دهد، از عبارات ملامت‌گونه و سرزنش کننده استفاده نمی‌کرد. ایشان در نقل مطالب کاملاً دقیق بود و می‌کوشید، تمامی مضامین بحث مورد نقد را بیان کرده و در پایان اشکالات آن را ارزیابی کند و احیانا با استدلال محکم و براهین اصولی آن ها را مردود اعلام نماید.
 10. پاسخگویی با لبخند؛ علامه عادت نداشت به‌طور مستقیم به چشمان شاگردان خود نگاه کند و همیشه چشم‌های آبی خود را که بسیار جذاب و براق بود به آسمان- یعنی سقف مسجد یا مدرس -می‌دوخت و اگر شاگردی اشکالی و سؤالی مطرح می‌کرد، لحظه‌ای با لبخند به او نگاه می‌کرد و بعد به پاسخ می‌پرداخت. پس از پایان درس هم استاد مدتی برای پاسخگویی در محل درس می‌نشست و سپس در مسیر برگشت هم شاگردانی که سؤالات دیگری داشتند، همراه وی تا درب منزلشان می‌رفتند و پرسش‌ها و اشکالات خود را مطرح می‌کردند.

انتهای پیام/