| امروز جمعه, ۱۰ فروردین , ۱۴۰۳ |
سرخط خبرها:

یادداشت؛


تمدن اسلامی زمینه‌ساز ایجاد نهضت تولید علم

در تمدن اسلامی تولید علم امرى قطعی بوده است و ثابت می‌کند که مسلمانان چراغ تمدن‌های پیشین که در حال خاموشی بود را روشن نگه داشتند و در علوم مختلف پیشرفتهایی نمودند که در تمدن‌های گذشته بی‌سابقه بوده است.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، تمدن واحدی عام برای تحلیل یک اجتماع است که علاوه بر توجه به ابعاد مادی زندگی بشر، به ابعاد روحی و معنوی آن نیز توجه دارد. براساس تعاریف موجود از تمدن، کشوری متمدن است که از شاخص‌های توسعه انسانی و فرهنگی در گذشته و حال برخوردار باشد. در مجموع مولفه‌های یک تمدن را می‌توان به دو دسته مولفه‌های نرم‌افزار (علم، دین، هنر) که این عناصر ذهنی و معنوی یک تمدن هستند و مولفه هایی که ما از آنها به عنوان عناصر سخت‌افزار یاد می‌کنیم، مانند جمعیت انسانی، شهر (دولت، نظام سیاسی، سرزمین) اقتصاد و فن‌آوری تقسیم کرد. نقش مولفه‌های نرم افزار در حقیقت معنی و محتوی بخشی به رفتار یک گروه از انسان‌ها در طول تاریخ تمدن خاصی است.

در حالی که مولفه‌های سخت‌افزاری نظام‌هایی هستند که رفتارهای این انسان را در درون و بیرون تنظیم می‌کنند. برای داشتن کشوری قدرتمند در عصر حاضر باید همگی با اتکاء به تمام داشته‌های تاریخی خود، دگرگونی خلاقی را رقم بزنیم که محتوی فرهنگی دو پاره تمدن ملی ما یعنی اسلامیت و ایرانیت را در خود جمع کرده باشد. انقلاب اسلامی ایران بر دو منبع اسلامی- ایرانی تکیه دارد و باید بتواند راه را برای اعتلای تمدن اسلامی- ایرانی در آینده فراهم کند. چنین حرکتی نیازمند توجه به ابعاد فرهنگی و تمدنی دانش است و برای رسیدن به قله‌های تعالی توسعه برای هر ملتی در گروه برخورداری از تمدنی بزرگ و اصیل است. در ایران اسلامی نیز تنها با احیاء تمدن کهن، باشکوه، خردمدار و دین‌محور ایرانی، این امر محقق می‌شود.

در تمدن اسلامی، زمین در پیوند با آسمان هاست و ارزش های الهی با مفاهیم انسانی در هم می آمیزند و اصالت اسلام و روح زمان در آن متجلی می گردد و علم و ایمان، یکجا گرد هم می آیند و حق و قدرت به همدیگر می پیوندند و خلاقیت های مادی، معنوی و اخلاقی در آن به تعادل می رسند و سرانجام در این تمدن، نور خرد و نور وحی با یکدیگر همنوا می شوند.

تمدن اسلامی، تمدنی است که در آن ویژگی ها و عناصر اسلام بروز می یابد و اهداف و شیوه ها و آیین آن در بنای فرد و شکل گیری خانواده و تأسیس جامعه و هدایت بشریت به راه برتر، تجسم عینی پیدا می کند.
این تمدن به هم‌جوشی فرهنگ ها، به گفت و گوی تمدنها، به آشنایی با خلقها و ملتها و به برادری انسانها در هرجا که باشند، ایمان دارد؛ چنانچه خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: و جعلناکم شعوبا وقبائل لتعارفوا (حجرات/۱۳) (… و شما را گروه ها و قبیله ها کردیم تا یکدیگر را بازشناسید …) ولی از ذوب شدن در تمدن های دیگر و از دست دادن اصالت و ویژگی های خود ابا می ورزد و از این رو هر گونه یورش فرهنگی و دست اندازی های تمدنی و سلطه جویی بیگانه را رد می کند و در برابر شیوه های بیگانگان که در پی لغو ویژگی ها این مدن هستند و به دنبال از میان بردن باورها و عقایدی هستند که اساس برجستگی های آن را تشکیل می دهد، مقاومت می ورزد.

اسلام تنها به آن بسنده نمی کند که امتش سخن از تمدن شکوفای دیرین خویش گفته و به آن ببالد. اسلام در پی ایجاد تمدن اسلامی معاصری است که بهترین های تمدن امروز از جمله دانش و فناوری و مدیریت و سازماندهی برتر را گلچین کند، درست همان گونه که اروپاییان پیش از این، آنها را از تمدن ما گرفتند.

بدون شک فرهنگ و تمدن اسلامی مانند هر تمدن دیگری به مدد عوامل و مؤلفه های مختلف قادر به احیاء و تحقق و گسترش خود است و علم یکی از موثرترین مؤلفه هایی است که می تواند به مثابه یک اهرم، مسلمانان را در راستای تحقق اهداف متعالی خود یاری رساند. همچنانکه پیشرفتهای علمی در زمینه های مختلف اعم از نجوم، اقتصاد، ریاضیات، فیزیک و … در دوره طلایی اسلام شاهدی بر این مدعاست.

تولید و توسعه علم در تمدن اسلامی که به لحاظ تئوری و در شیوه عملی مورد عنایت خاص قرار گرفته است نشان دهنده آن است که از یک طرف بن مایه های این توسعه منابع اصیل اسلامی (قرآن، سنت و روایات) بوده و دین اسلام با علم و تمدن تعارضی ندارد و از طرف دیگر در ایجاد تمدن اسلامی ملتهای متمدن دیگر نیز نقش داشته و مسلمانان از اندوخته های علمی سایر تمدنها بهره برده اند ولی فقط مصرف کننده و تقلید کننده صرف از فرهنگ های دیگر و پیشرفت های علمی آنان نبودند؛ بلکه آن را نقد کرده و سره را از ناسره جدا نموده و خود در سایه اسلام و تعالیم آن به تولید علم پرداختند؛ به طوری که در طول چند قرن در علوم مختلف از جمله ریاضیات، نجوم، شیمی، فیزیک، پزشکی و پیشرفت شگفتی نمودند.

در تاریخ ملت ها موضوعاتی چون فرهنگ و تمدن، نقش و اثر بسیار مهمی داشته و در این میان شناسایی میراث علمی آنان حائز اهمیت است.چون پدیده های علمی یک جامعه نتیجه افکار و اندیشه های آن جامعه است و از این راه می توان به رشد و بلوغ فکری آنها پی برد. اسلام با تشویق و تحریک مسلمانان به علم اندوزی زمینه را برای توسعه علمی آنها فراهم نموده و اجازه استفاده از پیشرفت های علمی سایر تمدن ها را داده است و از پیروان خود می خواهد که فقط مصرف کننده پیشرفت های علمی دیگران نبوده و خود تولید کننده علم باشند. به همین دلیل در تمدن اسلامی، اسلام قرائتی جدید از فرهنگ و تمدن بشری ارائه کرده که در آن اصول و مبانی خاصی مطرح شده و ساختار ابعاد و دست آوردهای مطابق با آن اصول را بیان داشته است.

 در ضرورت این موضوع همان بس که برخلاف برخی نظریه پردازان غربی، مسلمانان فقط استفاده کننده صرف نبودند بلکه خود تولید علم و دانش و فرهنگ تمدن ساز بودند و تمدن جدیدی را به وجود آوردند به طوری که تمدن نوین غرب از تولیدات علمی مسلمانان نهایت بهره برداری را نمود.تمدن اسلامی تعداد زیادی کشفیات گرانبها و اختراعات در همه بخش های علوم به غرب هدیه داد، اما شاید ارزشمندترین آنها اسلوب تحقیقات علم طبیعی است که منجر به شناخت قوانین طبیعت و تفوق و کنترل آنها گردید.

در تمدن اسلامی تولید علم امرى قطعی بوده است و نشان دهنده این است که فرهنگ اسلامی زمینه ساز نقد سایر تمدن ها و ایجاد نهضت تولید علم بوده و ثابت می کند که مسلمانان چراغ تمدن های پیشین که در حال خاموشی بود را روشن نگه داشتند و در علوم مختلف پیشرفت هایی نمودند که در تمدن های گذشته بی سابقه بوده است و اساس ایجاد تمدن جدید غرب، تولیدات علمی و پیشرفت علوم در تمدن اسلامی بوده و به تعبیر صحیح تر، جهان غرب در تمدن امروز خود وامدار جهان اسلام و فرهنگ و تمدن اسلامی است.*

*منبع:دهنوی، محمدابراهیم، تأثیر تمدن اسلامی – ایرانی بر پیشرفت جمهوری اسلامی ایران، رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، ۱۳۹۵

انتهای پیام/

کد خبر : 77301
تاريخ ثبت خبر : 15 مهر 1397
ساعت بارگزاری خبر : 09:57
برچسب‌ها:, , ,

دیدگاه شما

( الزامي ) (الزامي)