تأکید مقام معظم رهبری بر معرفی نقش شیعه در اعتلای علوم اسلامی

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، کنگره بین المللی «نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی» در روزهای ۲۰ و ۲۱ اردیبهشت با حضور ۵۰ مهمان از کشورهای مختلف در قم برگزار شد.

حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار شرکت کنندگان در کنگره بین المللی «نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی»، که بعد از برگزاری این همایش صورت گرفت، مهمترین نیاز امروز دنیای اسلام را «وحدت و یکپارچگی» و همچنین «حرکت جدی برای پیشرفت علمی در همه علوم» دانستند و تأکید کردند: امروز «بیداری» در دنیای اسلام بوجود آمده است و برغم تلاش غربی‌ها برای انکار آن، این بیداری زمینه ساز گرایش بیشتر به اسلام و نویدبخش آینده‌ای بهتر است.

رهبر انقلاب اسلامی با قدردانی از دست‌اندرکاران و پدیدآورندگان این همایش، بویژه شخص حضرت آیت الله مکارم شیرازی، گفتند: امروز هر حرکتی که موجب شناخت بیشتر گروهها و فرقه های اسلامی از یکدیگر شود، یک حسنه است و این گردهمایی از مصادیق حرکت در جهت اتحاد امت اسلامی است.

حضرت آیت الله خامنه ای با اشاره به تلاش دیرینه دشمنان برای رو در رو قرار دادن مسلمانان، افزودند: در چنین شرایطی، هر عملی که موجب شناخت مسلمانان از نقاط قوت یکدیگر و زمینه‌ساز هم‌افزایی آنها شود، به وحدت و یکپارچگی امت اسلامی کمک خواهد کرد.

ایشان به نقش شیعه در طول تاریخ برای اعتلای علوم اسلامی و طبیعی اشاره و خاطرنشان کردند: این آثار و خدمات گرانبها باید به امت اسلامی معرفی شوند زیرا مایه افتخار و موجب یکپارچگی خواهند بود.

رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر لزوم مراقبت جدی برای جلوگیری از ایجاد هرگونه شائبه و گلایه میان فِرَق اسلامی، گفتند: یکی از مسائل بسیار مهم و مورد نیاز کنونی دنیای اسلام، موضوع پیشرفت علمی و حرکت جدی در این زمینه است.

نخبگان دنیای اسلام باید یک حرکت عظیم فکری و یک خواست عمومی برای پیشرفت علمی و رسیدن به قله علم و دانش را به وجود آورند

حضرت آیت الله خامنه ای، علت اصلی تحت سلطه قرار گرفتن دنیای اسلام را عقب ماندگی علمی دانستند و افزودند: دنیای غرب بعد از قرنهای متمادی عقب ماندگی علمی، توانست با استفاده از پیشرفتهای علمیِ دنیای اسلام، ثروت و قدرت علمی، نظامی، سیاسی و تبلیغاتی خود را افزایش دهد و در نهایت با استعمار، وضعیت کشورهای اسلامی را به شرایط کنونی برساند.

ایشان با اشاره به زورگویی قدرتهای غربی به کشورهای اسلامی و دنباله روی بسیاری از حکام این کشورها از زورگویان بین‌المللی، تأکید کردند: این شرایط باید بواسطه پیشرفت علمی کشورهای اسلامی تغییر کند و دنیای اسلام می تواند بار دیگر در قله تمدن بشری قرار گیرد.

رهبر انقلاب، حرکت در مسیر پیشرفت علمی را وظیفه حکومتهای اسلامی و نخبگان آن برشمردند و گفتند: نخبگان دنیای اسلام باید یک حرکت عظیم فکری و یک خواست عمومی برای پیشرفت علمی و رسیدن به قله علم و دانش را به وجود آورند.

غربی‌ها، فلسفه خود را تا عرصه های مختلف مسائل سیاسی و اجتماعی امتداد داده اند و ما نیز باید چنین کاری را انجام دهیم زیرا فلسفه اسلامی، قوی‌تر، ریشه‌دارتر و مستحکم‌تر از فلسفه غربی است

حضرت آیت الله خامنه ای از حرکت جمهوری اسلامی ایران در مسیر پیشرفت علمی به عنوان یک نمونه موفق یاد کردند و افزودند: بر اساس گزارشهای مراکز علمی جهانی، شتاب حرکت علمی ایران در سالهای گذشته، ۱۳ برابر متوسط جهانی بوده است.

ایشان خاطرنشان کردند: ما این مسیر را تا رسیدن به مرزهای علم و دانش ادامه خواهیم داد و ایران بر خلاف غربی‌ها، آمادگی انتقال دستاوردها و پیشرفتهای علمی خود را به دیگر کشورهای اسلامی دارد.

رهبر انقلاب، پیشرفت در علوم اسلامی و علوم طبیعی را ضروری خواندند و افزودند: یکی از مواردی که اسلام می تواند در مسائل مختلف بشری «حرف نو» داشته باشد، در زمینه مسائل فقهی است که باید در این زمینه کار بیشتر و جدی تری انجام شود.

حضرت آیت الله خامنه ای با تأکید بر اینکه باید در زمینه فلسفه و علوم عقلی، سرعت حرکت علمی افزایش یابد، گفتند: غربی‌ها، فلسفه خود را تا عرصه های مختلف مسائل سیاسی و اجتماعی امتداد داده اند و ما نیز باید چنین کاری را انجام دهیم زیرا فلسفه اسلامی، قوی‌تر، ریشه‌دارتر و مستحکم‌تر از فلسفه غربی است.

ایشان با اشاره به گسترش بیداری در دنیای اسلام و افزایش گرایش به اسلام در جهان، خاطرنشان کردند: امروز جوانان در دنیا، سؤالهای زیادی دارند که می خواهند پاسخ آنها را در چارچوب اسلام بیابند، بنابراین باید حرکت علمی در دنیای اسلام شتاب بگیرد و امت اسلامی بار دیگر به اوج اقتدار علمی و تمدنی خود برسد تا دشمنان اسلام و امریکایی‌ها نتوانند به رؤسای کشورهای اسلامی دستور بدهند و «باید و نباید» بگویند.

اسلام آغاز و پایان جهان را در سیطره علم می‌داند

آیت‌الله العظمی ناصر مکارم شیرازی در افتتاحیه کنگره نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی که در سالن رسول اعظم(ص) مدرسه علمیه امام کاظم(علیه السلام) در شهر قم برگزار شد، اظهار کرد: هدف از تشکیل این کنگره این بوده که همه دست به دست هم دهیم و پرده از روی نقش ائمه اطهار(علیهم السلام) و علمای شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی برداریم و خدمات صادقانه علمای مذهب به علوم اسلامی را روشن سازیم؛ ما دور هم جمع شدیم تا پرده از مساله مهم تاریخی برداریم و نشان دهیم امامان شیعه و علما خدمات مهمی در گسترش علوم اسلامی داشتند.

وی تصریح کرد: بدیهی است که هرگز نمی‌خواهیم نقش برجسته علمای اسلامی و دیگر مذاهب را در پیدایش و گسترش این علوم نقض کنیم و این کنگره بار منفی بر تلاش‌های علمای دیگر ندارد بلکه ما تلاش‌های علمای دیگر مذاهب را تقدیر می‌کنیم؛ دو اصل بر کنگره ما حاکم است که اصل اول احترام به تمام مذاهب اسلامی و اصل دوم علمی بودن و دوری از مباحث سیاسی.

معظم له با اشاره به اهمیت علوم در اسلام گفت: اسلام آغاز و پایان جهان را در سیطره علم می‌داند، زیرا از یک سو فضیلت و برتری حضرت آدم به فرموده قرآن بر همه فرشتگان که سبب شد فرشتگان برای آفرینش او سجده کنند به سبب امتیاز علمی حضرت آدم بود.

وی با بیان اینکه این افتخار بزرگ ما است که اسلام از محیط جاهلیت مملو از خرافات برخواست ولی نقش اصلی و فضیلت انسان را به علم و دانش داد و علمای اسلام در خط مقدم قرار گرفتند تصریح کرد: تشکیل این کنگره به این خاطر بود که علمای شیعه پدید آورنده بسیاری از علوم اسلامی و موجب گسترش آن بودند ولی به دلایلی مظلوم واقع شدند و خدمات آن‌ها آشکار نگشت.

اساتید حوزه‌های علمیه در معرفی نقش شیعه در توسعه علوم اسلامی تلاش کنند

آیت‌الله محسن اراکی هم در مراسم افتتاحیه کنگره نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی ضمن تقدیر از اهتمام آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی در راستای برگزاری این کنگره اظهار کرد: امیدواریم این کنگره‌ها و برنامه‌های علمی به صورت مستمر دنبال شود.

وی با بیان اینکه پایه دین اسلام علم و دانش است، مطرح کرد: اهل‌ بیت(ع) بیشترین نقش را در تاسیس و گسترش علم ایفا نموده‌اند، این نشر علم از حضرت امیرالمؤمنین(ع) آغاز شد، توسط امام صادق(ع) به اوج خود رسید و اکنون نیز توسط پیروان این خاندان عصمت و طهارت درحال دنبال شدن است.

دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی خاطرنشان کرد: علما و اساتید حوزه‌های علمیه باید برای معرفی نقش شیعه در توسعه علوم اسلامی تلاش کرده و اهتمام لازم را داشته باشند و در این مسیر از منابع مختلف تاریخی استفاده کند.

در حوزه علوم عقلی نیز مطالعات تطبیقی در دوره معاصر رشد زیادی پیدا کرده و همه فلسفه‌های غربی مورد توجه، تطبیق و نقد قرار گرفته است

گنجینه ای ارزشمند در حوزه مطالعات تطبیقی در علوم انسانی و اجتماعی

آیت الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه هم در مراسم افتتاحیه با تاکید بر اینکه حوزه‌های ما در دوره معاصر و دهه‌های اخیر و به ویژه در پرتو انقلاب شکوهمند اسلامی دوره جدید رشد و شکوفایی را آغاز کرده است افزود: در دهه اخیر شاهد این هستیم که در حوزه قرآن و تفسیر و علوم وابسته آن به قلمروهای جدیدی در بخش‌های مختلف پرداخته شده است.

وی اظهار کرد: در حوزه علوم حدیث شاهد گام‌های رو به جلو هستیم و در این بخش توجه به رشته‌های جدید مد نظر بوده است.

اعرافی با تاکید بر اینکه در حوزه فقه و اصول علاوه بر استمرار شیوه‌های سنتی شاهد ورود به عرصه‌های جدید هستیم تصریح کرد: در حوزه علوم عقلی نیز مطالعات تطبیقی در دوره معاصر رشد زیادی پیدا کرده و همه فلسفه‌های غربی مورد توجه، تطبیق و نقد قرار گرفته است.

وی ورود در حوزه مطالعات تطبیقی در علوم انسانی و اجتماعی را از قلمروهای دیگر عنوان کرد و افزود: در این حوزه گنجینه ارزشمندی به دست آمده که باید بیش از پیش مورد مطالعه قرار گیرد.

علمای شیعه به روش‌های مختلف در ترویج آموزه‌های دینی اسلام مؤثر بوده‌اند

دیگر سخنران مراسم افتتاحه آیت الله احمد مبلغی با بیان اینکه اهمیت این کنگره از اهل دانش پوشیده نیست، اظهار کرد: این کنگره می‌تواند خاستگاهی برای توسعه گفتمان‌های علمی در عرصه‌های مختلف باشد.

وی با تاکید بر اینکه تلاش‌های آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی در دوره‌های مختلف منشا گسترش علوم اسلامی بوده است، اضافه کرد: در انقلاب اسلامی شخصیت‌های بسیاری از بزرگان شیعه برای ترویج علوم اسلامی تلاش کرده‌اند که باید به معرفی دستاوردهای علمی آن‌ها بپردازیم.

عضو مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: برگزاری کنگره بین‌المللی نقش شیعه در تولید و گسترش علوم اسلامی باید به صورت مستمر دنبال شود تا بتوانیم با مشارکت اندیشمندان کشورها و مذاهب مختلف به اهداف مورد نظر برسیم.

وی با اشاره به اینکه علمای شیعه به روش‌های مختلف در ترویج آموزه‌های دینی اسلام مؤثر بوده‌اند، مطرح کرد: حوزه علمیه نیز باید نسبت به معرفی این علما و عملکرد آن‌ها توجه داشته باشد.

فلسفه‌های سیاسی موجود در جهان بر اساس آموزه‌های اسلامی در حال متحول شدن است اما در برخی از عرصه‌ها از جمله عرصه فقه در مرحله توسعه قرار داریم چراکه مباحث جدیدی مطرح شده که باید به صورت گسترده‌تر به آن‌ها پرداخته شود

فلسفه‌های سیاسی جهان بر اساس آموزه‌های اسلامی در حال تحول است

آیت الله علی‌اکبر رشاد هم با اشاره به اینکه در برخی از شاخه‌ها مکاتب حکمی شیعی و اسلامی مورد توجه خاص قرار گرفته است، اظهار کرد: هر چند در برخی از عرصه‌ها با انجام فعالیت‌های پژوهشی توانسته به دستاوردهای مطلوبی برسیم اما در برخی دیگر از شاخه‌ها در شناخت، معرفی و بررسی کارهای انجام شده با مشکلاتی روبرو هستیم.

وی با تاکید بر اینکه برخی از اساتید شیعی در عرصه‌های علوم انسانی کار کرده‌اند، اضافه کرد: امتداد آموزه‌های اسلامی در عرصه‌ها مختلف به خوبی قابل مشاهده است که یکی از این حوزه‌ها طب متعالی است که در این عرصه حرفی برای گفتن داریم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: فلسفه‌های سیاسی موجود در جهان بر اساس آموزه‌های اسلامی در حال متحول شدن است اما در برخی از عرصه‌ها از جمله عرصه فقه در مرحله توسعه قرار داریم چراکه مباحث جدیدی مطرح شده که باید به صورت گسترده‌تر به آن‌ها پرداخته شود.

این همایش که طی دو روز در شهر قم برگزار شده بود بعد از مراسم افتتاحیه کمیسیون های مختلفی را برگزار کرد و در روز ۲۱ اردیبهشت ماه مراسم اختتامیه را در سالن رسول اعظم مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار کرد.

شیعه و سنی هر دو نسبت به علوم اسلامی خدمات ارزنده‌ای انجام داده‌اند

آیت‌الله العظمی جعفر سبحانی در مراسم اختتامیه کنگره بین‌المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی با بیان اینکه ملت‌های زنده همیشه خود را معرفی می‌کنند اظهار کرد: ملت‌های زنده در انتظار این نمی‌نشینند که دیگران آنها را معرفی کنند؛ اگر بنشینیم و خود را معرفی نکنیم در حق خود ستم کرده‌ایم.

وی با تاکید بر اینکه پنهان‌ماندن خدمات شیعه جای شک ندارد گفت: شیعه و سنی هر دو نسبت به علوم اسلامی خدمات ارزنده‌ای انجام داده‌اند اما خدمات شیعه آنچنان که باید روشن نشده است.

این مرجع تقلید با تاکید بر اینکه پنهان ماندن خدمات شیعه اختصاص به عصر حاضر ندارد تصریح کرد: متفکران شیعی بسیاری در طول تاریخ بر این مساله اذعان کرده‌اند که نتوانستیم شیعه و خدمات آن را را به درستی معرفی کنیم.

وی با اشاره به اینکه یکی از بخش‌های فقه، «علم خلاف» است گفت: نخستین کسی که اختلافات بین علما را به صورت فقه مقارن نوشته است مرحوم شیخ مفید است.

آیت‌الله سبحانی با تاکید بر اینکه تضارب آرا می‌تواند حقیقت را روشن‌تر کند اظهار کرد: مرحوم آیت‌الله بروجردی نخستین کسی است که «علم خلاف» را به زحمت پیدا کرد و توانست چاپ کند؛ اگر ما بخواهیم تقریب فقهی را انجام دهیم بهترین کتاب تذکرهالفقه مرحوم علامه حلی است.

آیت الله سبحانی: ملت‌های زنده در انتظار این نمی‌نشینند که دیگران آنها را معرفی کنند؛ اگر بنشینیم و خود را معرفی نکنیم در حق خود ستم کرده‌ایم

تمدن نوین اسلامی توسط علما ترویج یابد

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابراهیم رئیسی، تولیت آستان قدس رضوی دیگر سخنران اختتامیه با بیان اینکه در باب علوم قرآنی، علم حدیث، موضوع فقه و پرداختن به علوم اسلامی تلاش‌های بسیاری صورت پذیرفته است و امروز فقه به خوبی حکومت می‌کند و به سوالات و شبهه‌های بسیار به خوبی پاسخ می‌دهد، خاطرنشان کرد: با وجود آن که گام‌های بسیار ارزشمندی در حوزه فقه و علوم اسلامی برداشته شده اما این اقدامات کافی نیست و جای تلاش و کوشش بسیار دارد و امروزه مباحث جدید فقهی باید در برنامه کاری علما و روحانیون باشد.

وی با بیان اینکه مستکبران نمی‌خواهند که اسلام ناب محمدی(ص) پیشرفت کند، افزود: مزدوران عالم بنایشان آن است که مسلمانان عقب نگه‌ داشته شوند و پیشتازی نداشته باشند و حاکمان مزدور غربی با حمایت رژیم صهیونیستی در این امر هزینه‌های بسیار کردند، اما در سوی مقابل مقام معظم رهبری بر گسترش علوم اسلامی در ایران و دیگر کشورها تاکید فرمودند و باید به فرموده ایشان تمدن نوین اسلامی توسط علما ترویج یابد.

شیعه در پیدایش و گسترش فلسفه و منطق نقش زیادی داشته است

حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه در اختتامیه این کنگره اظهار کرد: فلسفه و منطق از علومی هستند که شیعه در پیدایش و گسترش آن نقش زیادی داشته است البته در میان عالمان اهل سنت نیز افرادی بودند که در توسعه فلسفه اسلامی نقش داشته‌اند.

وی با بیان اینکه طبق بررسی‌ها انجام شده تاسیس و توسعه فلسفه اسلامی به ۸ مرحله تقسیم می‌شود افزود: تاسیس فلسلفه اسلامی، پیوند فلسلفه با عرفان، پیوند فلسلفه با کلام، تاسیس حکمت یمانی، تاسیس حکمت متعالیه، ارتباط حکمت متعالیه با فلسفه غرب، تاسیس فلسفه‌های مضاف به امور و واقعیت‌ها و تاسیس فلسفه‌های مضاف به علوم از جمله این ۸ مرحله است.

بیانیه پایانی کنگره بین‌المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی

در مراسم اختتامیه بیانیه پایانی کنگره بین‌المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی هم قرائت شد. در بخشی از این بیانیه آمده است:

مهم‌ترین نتایج و راهبردهای کنگره به شرح ذیل عنوان می شود:

۱ـ اهل‌بیت(ع) و عالمان شیعه، پایه‌گذار بسیاری از علوم بوده‌اند و در گسترش علوم اسلامی نقش برجسته‌ای داشته‌اند که این امر در عصر حاضر نیز ادامه دارد و باید در آینده با نوآوری‌ها و نظریه‌پردازی‌های علمی با همکاری علمای سایر مذاهب اسلامی استمرار یابد.

۲ـ این کنگره‌ی بزرگ به عنوان سرحلقه نشست‌های علمی بعدی خواهد بود. در این رابطه ضروری است نشست‌های تخصصی در مورد نقش شیعه در هر یک از علوم و نیز نشست‌های منطقه‌ای در مورد نقش شیعه در گسترش علوم اسلامی در کشورها و مناطق مختلف جهان با همکاری ملیت‌ها، حوزه‌ها و مراکز علمی در آینده تشکیل شود.

۳ـ ضروری است دبیرخانه کنگره نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی جهت استمرار سلسله نشست‌های فوق و نیز تکمیل و نشر مکرر آثار آن ادامه یابد.

۴ـ بر همه صاحب‌نظران تاریخ علوم و شیعه‌پژوهان لازم است که با ارائه نظرات خود این سلسله نشست‌ها و دبیرخانه آن را یاری رسانند.

۵ـ ما به خدمات علمای سایر مذاهب اسلامی ارج می نهیم و نقش آنها را در پیدایش و گسترش علوم اسلامی نیز برجسته می دانیم و به آن احترام می گذاریم و همه این تلاش‌ها را به نفع اسلام و تمام مسلمین جهان می‌دانیم.

۶ـ با توجه به راه‌اندازی پایگاه نسخ خطی به دستور مرجعیت معظم در کنار این کنگره، ضروری است که مراکز علمی و کتابخانه‌های داخل و خارج ایران برای بارگزاری نسخ خطی همکاری کنند تا میراث گرانبهای اسلامی پایدار شود و در اختیار پژوهشگران قرار گیرد.

۷ـ شرکت کنندگان این کنگره عظیم و جامعه علمی مسلمانان و حوزه علمیه قم و مراکز همسو با کنگره برخود لازم می‌دانند که از مرجع نواندیش و زمان‌شناس حضرت آیهالله مکارم شیرازی که خود از گسترش دهندگان علوم اسلامی هستند تشکر کنند که با برپایی این کنگره و آثار گرانسنگ آن خدمتی بزرگ به ساحت اسلام، علم و مکتب اهل‌بیت(ع) نمودند.

در این کنگره بین المللی اندیشمندان، محققان و عالمانی از کشورهای مختلفی از جمله اندونزی، تایلند، تانزانیا، افغانستان، پاکستان، هندوستان، عراق، آذربایجان، روسیه، اندونزی، نیجریه، روسیه، ایرلند، هلند، اوگاندا، مراکش و … حضور داشتند که به ارائه مقاله و یا سخنرانی پرداختند.

انتهای پیام/