بررسی تطبیقی مجرد و مادی در فلسفه، عرفان و کلام اسلامی

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته فلسفه و کلام اسلامی با عنوان «بررسی تطبیقی مجرد و مادی در فلسفه، عرفان و کلام اسلامی» توسط روح الله غفاری، نگاشته شده است.

مرتضی عرفانی و دادخدا خدایار، استاد‌‌‌ ‌‌‌‌راهنما و استاد مشاور این پایان نامه در شهریور ۹۱ در دانشگاه سیستان بلوچستان دانشکده الهیات بودند.

چکیده این پایان نامه در ادامه می آید:

مادی؛ یعنی موجودی که حجم و بعد دارد، فضا اشغال می‌کند، قابل اشاره حسی است و قوه و استعداد دارد و مصادیقش موجودات عالم دنیا؛ مانند جماد، نبات، حیوان و انسان است و اما مجرد موجودی است که خصوصیات یادشده را ندارد و مصداقش خداوند، ملائکه (عقل) و نفس است.

در قرآن و روایات به‌صراحت از تقسیم موجود به‌ مجرد و مادی سخن به میان نیامده است تعبیر قرآن کریم تقسیم عالم به عالم غیب و شهادت است. روایات فراوانی جسمیت را از خداوند نفی می‌کنند، ملائکه را از نور و نفس انسانی را غیر از جسم آن می‌دانند. برخی از متکلمین اسلامی ملاک مادیت را امتداد داشتن و فضا اشغال کردن دانسته‌اند و بر این اساس تنها، خداوند را مجرد می‌دانند، نفس و ملائکه را اجسام لطیف نورانی محسوب می‌کنند.

فلاسفه اسلامی قوه، استعداد و تغییر داشتن را ملاک مادیت می‌دانند؛ و به راین اساس خداوند، نفس و ملائکه را مجرد اما بقیه موجودات را مادی می‌خوانند؛ اما عرفا ملاک مادیت را امتداد داشتن، قوه و استعداد داشتن می‌دانند و ملائکه را موجودات مجرد نورانی می‌دانند؛ و نفس انسانی را مجرد می‌دانند .

پس نتیجه می‌گیریم طبق نظر قرآن، موجودات، به غیبی و موجودات شهودی و حسی تقسیم می‌شوند، همان مجرد و مادی فلسفی هستند که برخی از متکلمان قائل به آن نیستند گرچه ملائکه را مجرد نمی‌دانند اما خصوصیاتی که برای جسم هست را از ملائکه نفی می‌کنند که عرفا و فلاسفه اسلامی آن را قبول دارند.

پس ملاک مادیت می‌تواند هر یک از سه خصوصیات ابعاد داشتن، قوه و استعداد داشتن و قابل اشاره حسی بودن باشد که هر یک از این علوم در مورد ملائکه این موارد را نفی کرده‌اند البته هر علمی با زبان خاص خود و با اصطلاحات خود بیان کرده‌اند لذا اختلافی اساسی در اصل فرق داشتن ملائکه با موجودات مادی بین این علم‌ها نیست.

انتهای پیام/