الگوی توسعه تکنوکراتیک شکست خورده است

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، محمدحسین بادامچی دانشجوی جامعه شناسی و محقق اندیشکده مهاجر در صبح امروز ۱۵ مهرماه در نشست تخصصی بررسی نسبت لایحه برنامه ششم توسعه با رشد علمی مطلوب کشور در مورد دانشگاه کارآفرینی و موج سوم توسعه تکنوکراتیک در ایران گفت: سه موج نوسازی در تاریخ معاصر کشور در دهه های ۷۰ و ۸۰ و ۹۰ شناسایی شده و پیوند میان دانشها و این موج نوسازی بررسی شده است.

وی با بیان اینکه به آموزش عالی به مثابه متون نوسازی نگاه شده است، ادامه داد: این نوع نگاه به یک فکت تاریخی می رسد. ما به توسعه به معنی مدرنیزاسیون نگاه می کنیم. آموزش عالی مبتنی بر مدرنیزاسیون از دوره پهلوی ها آغاز شد و در دوره پهلوی دوم شکلی را که در ادبیات جامعه شناسی به توسعه نامیده می شود را پیدا کرد.

بادامچی افزود: ما به آموزش به شکل اهرم تحول سیستم اجتماعی نگاه می کنیم در حالی که جامعه ایران دارای سنت خاصی است و مدرنیزاسیون آن را تغییر می دهد.

وی در تشریح توسعه تکنوکراتیک گفت: نوعی از سیاست توسعه است که از نظریات جامعه شناختی توسعه که ادعای علمی بوده اند أخذ می شود. نظریه توسعه در هر دوره ای ادعا می کند که روش درست توسعه را یافته است. ماحصل نظریه توسعه چند پیشنهاد تکنیکی در مهندسی اجتماعی است که با اعمال آن در ساخت اجتماعی از بالا، کشور از مدار توسعه نیافتگی رها شده و به ریل توسعه خود به خودی وارد می شود.

موج اول توسعه تکنوکراتیک ،علوم مهندسی و نوسازی صنعت

بادامچی موج اول توسعه تکنوکراتیک را علوم مهندسی و نوسازی صنعت دانست و گفت: هر تغییری در نظریه توسعه، نهاد آموزش عالی خود را که بتواند کارگزاران آن دوره را تامین کند، ایجاد می کند. موج اول توسعه تکنوکراتیک در ایران منبعث از آراء والت روستو است که در انقلاب سفید ۱۳۴۱ منعکس و اجرا شد.

این دانشجوی جامعه شناسی افزود: در این دوران اگرچه کشور در مرحله کشاورزی ـ فئودالی قرار دارد اما می تواند با یک جهش از مرحله صنعتی ـ بورژوایی عبور کرده و وارد مرحله پسا صنعتی ـ دولتی شود. لازمه این سیاست تاسیس دانشگاه آریامهر و پهلوی بود که بتواند طبقه نخبگان مورد نیاز این تحول را فراهم کند.

بادامچی موج دوم تکنوکراتیک در بعد از انقلاب را شامل علوم مدیریت و نوسازی دولت دانست و گفت: پس از انقلاب با روی کار آمدن دولت سازندگی، این موج به جریان افتاد. طبق دیدگاه مکتب نیاوران نظریه پرداز این دوره، نه صنعت بلکه مدیریت و سیاستگذاری دولتی یا برنامه ریزی علت اصلی توسعه به شمار می رود.

جریان انقلاب تاکنون تحرک اندکی در جهت نظریه پردازی بدیل نشان داده است. نظام سیاسی باید پس از انقلاب به رقم نظریه سیاسی انقلاب اسلامی تلاشی معکوس برای جذب الگوی توسعه تکنوکراتیک را در سالهای بعد از انقلاب آغاز می کرده است.

وی افزود: موج سوم تکنوکراتیک علوم کارآفرینی نوسازی اقتصاد بود، که با روی کار آمدن دولت اعتدال به جریان افتاد. نظریه توسعه این دولت که جهانی شدن و اتصال به بازار جهانی است، ظاهرا در دوران تصدی رئیس جمهور بر مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری تدوین شده است. این در حالی است که در برنامه ششم توسعه می توان توجه و توسعه به شرکت های دانش بنیان را مشاهده کرد.

بادامچی الگوی توسعه تکنوکراتیک را شکست خورده عنوان کرد و گفت: این الگو به دلیل غفلت دائمی ما در حال تکرار شدن است. مک لئود سرپرست اولین گروه مشاوران هاروارد در ایران در کتاب «برنامه ریزی در ایران» گفته است الگوهای توسعه تکنوکراتیک اساسا شکست خورده است. وی معتقد است نظریه توسعه نظریه ایدئولوژی است که در جای دیگری طراحی و ساخته شده اما در محل دیگری اجرایی می شود. لئود این نظریه را به دلیل وجود ساخت اجتماعی در ایران شکست خورده می داند.

به گفته وی، گفتن این نکته ضروری است که انقلاب اسلامی در سال ۴۲ در واقع اعتراضی به الگوهای توسعه تکنوکراتیک بود.

پیامدها ویرانی ملی و آشفتگی اجتماعی از عوارض سوء توسعه تکنوکراتیک

بادامچی اضافه کرد: جامعه شناسان مختلفی درباره عوارض سوء توسعه تکنوکراتیک همچون احسان نراقی نقدهایی را مطرح کرده اند. مهمترین این پیامدها ویرانی ملی و آشفتگی اجتماعی است که بر همه آشکار است.

وی نیاز به نظریه بدیل توسعه انقلاب اسلامی را ضروری دانست و گفت: جریان انقلاب تاکنون تحرک اندکی در جهت نظریه پردازی بدیل نشان داده است. نظام سیاسی باید پس از انقلاب به رقم نظریه سیاسی انقلاب اسلامی تلاشی معکوس برای جذب الگوی توسعه تکنوکراتیک را در سالهای بعد از انقلاب آغاز می کرده است.

این دانشجوی جامعه شناسی در پایان گفت: برای طراحی یک نظریه بدیل برای توسعه انقلاب اسلامی، باید به مفروضات اساسی پارادایم آمریکایی توسعه در مواردی از قبیل غایت توسعه یافتگی، مدرنیزاسیون و نظریه سیاسی انقلاب، کارگزار توسعه: مردم یا دولت، توجه به هویت مدنی ایران و برنامه ریزی علمی و مهندسی اجتماعی توجه گردد.

انتهای پیام/