نظریه‌ها با واقعیت‌های جامعه تطبیق نشد/ ابزارهای مناسب طراحی نشد

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، حجت الاسلام والمسلمین سید عباس موسویان کارشناس بانکداری اسلامی در پاسخ به این سوال که بعد از گذشت چهل سال از انقلاب اسلامی و طرح موضوع اقتصاد اسلامی، این فرآیند در کجا قرار دارد؟ گفت: گذشت ۵۰ یا ۱۰۰ سال برای شاخه علمی زمان زیادی نیست. از ۵۰ سال گذشته که بحث اقتصاد اسلامی مطرح شده به ویژه بعد از تالیف کتاب ارزشمند «اقتصادنا» از شهید صدر، یافته های خوبی در حوزه اقتصاد اسلامی چه در مباحث فلسفه، اصول، مبانی و نظام اقتصاد اسلامی، مدل های عملیاتی و ابزارسازی شاهد رشد خوبی هستیم و مقالات و کتاب های خوبی در این عرصه نوشته شده است.

وی اضافه کرد: شاید بتوان گفت اکنون با بیش از هزار کتاب علمی در حوزه های اقتصاد اسلامی و مقاله های پژوهشی در این حوزه با بیش از صدها ابزار و محصول عملیاتی شده در زمینه اقتصاد اسلامی مواجهه هستیم.

موسویان مهم ترین دغدغه در اقتصاد اسلامی را عملیاتی کردن و کاربردی کردن یافته های علمی دانست و گفت: باید متفکران و اساتید این حوزه یافته های علمی که در عرصه اقتصاد اسلامی شکل گرفته را به مرحله اجرا بیاورند و متناسب با نیاز جامعه محصول تهیه کنند. در حوزه بانکداری اسلامی و بازار سرمایه اسلامی قدم های خوبی برداشته شده ولی تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله داریم. علت اینکه اشکالاتی نسبت به عملیات بدون ربا یا بانکداری اسلامی مطرح شده این است که نتوانسته ایم ایده ها و نظریه هایی که متفکران اسلامی در حوزه بانکداری اسلامی ارائه کرده اند را با واقعیت های جامعه تطبیق دهیم. این خلا صنعت اقتصاد اسلامی را آزار می دهد.

اقتصاد اسلامی در مقایسه با دانش اقتصاد روز مانند اقتصاد سرمایه داری و سایر مکاتب اقتصادی، جوان است. در ایران ده درصد ظرفیت ما در دانشگاه ها به اقتصاد اسلامی نمی پردازد و شاید  پنج درصد از حوزه های علمیه هم بر این موضوع کار نمی کنند

برگزیده جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی بیان کرد: در بازار سرمایه اسلامی قدم های خوبی برداشته شده و نهادهای خوبی شکل گرفته اند که عملیاتی شده و باید قدم های دیگری برداشته شود. سایر عرصه های دیگر در حوزه اقتصاد اسلامی تبدیل به محصولات کاربردی نشده است مانند اقتصاد دولت، اقتصاد محیط زیست، مالیات های اسلامی و توسعه با نگرش اسلامی.

موسویان اضافه کرد: دانشگاه ها، حوزه ها و مراکز علمی پژوهشی باید با بهره گیری از مباحث بینارشته ای بتوانند به عملیاتی تر شدن اقتصاد اسلامی نزدیک شوند. ایده های خوبی تولید شده که ماهیت نظری و مفهومی دارند و باید تبدیل به محصولات کاربردی و عملیاتی شوند و مردم حس کنند یافته های اقتصاد اسلامی می تواند در زندگی آنها تاثیر بگذارد.

وی با اشاره به نقایص موجود در علم اقتصاد اسلامی گفت: اقتصاد اسلامی در مقایسه با دانش اقتصاد روز مانند اقتصاد سرمایه داری و سایر مکاتب اقتصادی، جوان است. در ایران ده درصد ظرفیت ما در دانشگاه ها به اقتصاد اسلامی نمی پردازد و شاید  پنج درصد از حوزه های علمیه هم بر این موضوع کار نمی کنند. با این مقدار از سرمایه گذاری نمی توانیم انتظار داشته باشیم در این چند سال تئوری ها و نظریه های و مدل هایی ارائه شود که با نظام سرمایه داری که چهارصد سال توسط چند کشور که بر روی آن کار می کنند، برابری کند.

عضو شورای فقهی بانک مرکزی افزود: نقص اصلی ما در برنامه ریزی در دانشگاه هاست. وزارت علوم و تحقیقات باید بهایی بیش از این اندازه در شکل گیری شاخه ها و رشته های اقتصاد اسلامی و به وجود آمدن نشریه های علمی در عرصه اقتصاد اسلامی بدهد. در زمینه پذیرش ها و گزینش ها، دفترچه استخدام بانکداری در چندین دانشگاه رشته بانکداری اسلامی را قرار داده اما خبری از جذب توسط آنها نیست.

این کارشناس امور اقتصادی اضافه کرد: دولت باید در به کارگیری نیروهایی که در اقتصاد اسلامی و شاخه های آن قرار دارند، زمینه را برای  گسترش کار ایجاد کند اما متاسفانه اینگونه نیست. وزارت علوم و تحقیقات و فناوری ارزش کامل و کافی به اقتصاد اسلامی نمی دهد و حوزه های علمیه هم به این بخش از آموزه های اسلام توجه کافی ندارند و دولت هم اهتمام کافی را در به کارگیری فارغ التحصیلان این رشته ندارد. در نتیجه به اقتصاد اسلامی به عنوان کالای لوکس نگاه می شود تا در ویترین گذاشته شود و در همایش ها یادی از آن شود درحالی که آموزه های اقتصاد اسلامی برای اداره امور جامعه و شخص مسلمان است که زندگی و معیشت و هزینه هایش را سازماندهی کند. در این صورت است که نهادهای علمی و سیاست گذاری و اجرایی با هم این رشته علمی را بال و پر می دهند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پاسخ به این سوال که به نظر شما مهم ترین تدبیر برای عملیاتی شدن اقتصاد اسلامی چیست؟ گفت: مهم ترین دغدغه، کاربردی کردن دانش اقتصاد اسلامی است که باید به صحنه اجرا و عمل به یافته های علمی برسد. نظرات خوبی در کتاب ها و مقالات توسط اندیمشندان ارائه شده اما وارد زندگی فردی و اجتماعی مردم و نهادهای ملی و دولتی نشده است. مهم ترین کاری که اکنون متفکران اقتصاد اسلامی باید در دستور کار قرار دهند، برنامه ریزی برای تجاری سازی آموزه های اقتصاد اسلامی است تا رویکرد کاربردی داشته باشند.

مهم ترین دغدغه این است که متفکران اسلامی یافته های علمی اقتصاد اسلامی را به عرصه عملیاتی و کاربردی کردن و به اصطلاح دانش اقتصاد، تجاری کنند

این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: مطالعات زیادی در حوزه مالی و اسلامی انجام گرفته  اما ما در عرصه ابزارسازی و نهادسازی بازار سرمایه با سه یا چهار ابزار کار می کنیم که کافی نیست. نهادهای ما به اندازه کافی وجود ندارد. برای اینکه بازار سرمایه غنی داشته باشیم باید نهادها و ابزارهای متنوعی طراحی کنیم تا افراد با نیازشان وارد آن شوند. علت اینکه بانکداری ما موفق نیست به این علت است که ابزارهای مناسب با نیازهای افراد طراحی نکردیم.

موسویان اضافه کرد: صنعت بانکداری در بخش تجهیز منابع و تجمیع سپرده ها، باید تنوع سپرده ای متناسب با اهداف انگیزه های سپرده گذاران داشته باشد و همه را به طور طبیعی پاسخ دهد. همچنین در بخش اعطای تسهیلات باید متناسب با سلیقه های مشتریان ابزارهای گوناگون را ارائه دهد.

این محقق و نویسنده کشورمان در پایان سخنانش گفت: ما ابزارهای کافی نداریم و مجبوریم افراد را در دو یا سه ابزار متمرکز کنیم که در این صورت معاملات صوری و غیرمالی و اسلامی رخ می دهد. مهم ترین دغدغه این است که متفکران اسلامی یافته های علمی اقتصاد اسلامی را به عرصه عملیاتی و کاربردی کردن و به اصطلاح دانش اقتصاد، تجاری کنند.

انتهای پیام/