| امروز جمعه, ۱۰ فروردین , ۱۴۰۳ |
سرخط خبرها:

داوود مهدوی زادگان در جلسه اول درس گفتار اصول فقه؛


اصول الفقه دانش کهن و ملازم با علم فقه است

حجت الاسلام مهدوی زادگان در درس گفتار اصول فقه گفت: اصول الفقه دانش کهن و ملازم با علم فقه است و به کشف قواعد و اصول استنباط احکام فقهی می‌پردازد.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، حجت الاسلام والمسلمین دکتر داوود مهدوی زادگان عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در جلسه اول درس گفتار اصول فقه، ۲۹ آذرماه به سخنرانی پرداخته است که در ادامه می آید:

این درس گفتار در سه سطح مدخل (بیان خاستگاه، تطورات تاریخی، تمایزات، آثار علمی…)، مقدمه (تعریف موضوع، قلمرو و تقسیم‌بندی مباحث، غایت …) و مسائل منظور شده است. عالمان این دانش در گذشته کمتر به طرح مباحث مدخل و مقدمه توجه می‌کردند و بیشتر مایل بودند هر چه سریع‌تر وارد مسائل علم شوند؛ اما امروزه توجه وافری به آن می‌شود و بعضاً آثار مستقلی در این باره تألیف شده است. البته برخی منازعات علمی مانند منازعه میان اخباریون و اصولیون، توجه به مباحث مربوط به مدخل را دامن زده است.

ابو زید مصری گفته است تمدن اسلامی متن محور و تمدن غربی عقل محور است؛ و این سخن درستی است. وجود متن، عامل اساسی در شکل گیری دانش های مختلفی از جمله اصول الفقه است؛ زیرا برای فهم متن به بهره مندی از قواعد فهم متن نیاز بود. لیکن چنین توجهی بیشتر در میان فقیهان پدید آمد و عارفان و مفسرین و متکلمین کمتر به آن توجه داشتند؛ زیرا فهم متن آنان پیامد عملی چندانی برای مسلمانان ندارد ولی فهم دقیق بخش شریعت متن (کتاب و سنت) در نظر فقیهان مهم بود؛ زیرا فتوای فقیه مرجع عمل به تکلیف مسلمانان است.

ابن خلدون در کتاب مقدمه العبر می گوید مبدع علم اصول الفقه، امام شافعی است. نگاه افراطی اخباریون نیز بر همین باور است که این علم از آن اهل سنت است و در عصر معصومین علیهم السلام معهود نبوده است. وحال آن که واقعیت چنین نیست. خیلی از مباحث الفاظ و حجیت و اصول عملیه توسط معصومین طرح شده است و از جمله هشام بن الحکم پیش از شافعی درباره برخی قواعد اصول الفقه رساله نوشته است.

تطور تاریخی اصول الفقه را می توان به شش دوره تا کنون تقسیم کرد: اول – دوره متن. در این دوره معصومین علیهم السلام شاگردان را به قواعد اساسی این دانش توجه می دادند و شاگردان نیز در این باره سوال می کردند و تک نگاری هایی هم دارند. دوم – دوره کتابت؛ اقدام به کتابت و تألیف اثری که جامع مسایل اصول الفقه باشد، مربوط به این دوره است و  عمدتاً به  کتاب «الذریعه الی اصول الشریعه» تالیف سید مرتضی علم الهدی (متوفی ۴۳۶) اشاره می کنند. سوم – دوره بالندگی؛ اصول الفقه در این دوره توسط شیخ طوسی (متوفی ۴۶۰) با تالیف کتاب «العدّه» به مرحله کمال نزدیک می شود. همین امر قریب به یک صد سال موجب پدید آمدن رکود علمی می شود؛ زیرا علمای بعد شیخ طوسی تا مدت ها گمان می کردند که ایشان هر آنچه که باید گفته شود، گفته است. چهارم – دوره فتح باب علم اصول الفقه؛ ابن ادریس (متوفی ۵۹۸) از جمله علمای برجسته امامیه بود که برابر این جمود فکری مقاومت کرد و باب اجتهاد و فقاهت را باز کرد.

بعد وی محقق حلی (متوفی ۶۷۶) با کتاب «معارج الاصول» و علامه حلی (متوفی ۷۲۶) با کتاب «نهج الوصول الی معرفت الاصول» و فرزند شهید ثانی حسن بن زین الدین (متوفی ۱۰۱۱) با کتاب «معالم الدین و ملاذ المجتهدین»، دانش اصول الفقه را به حد قابل توجهی از اعتلای علمی رساندند. پنجم – دوره چالش؛ با سلطه فکری اخباری گری در قرن های یازدهم و دوازدهم، علم اصول الفقه دچار چالش شد. میرزا محمد  امین استر آبادی (۱۰۳۲) در کتاب «الفوائد المدنیه» حاجت به دانش اصول الفقه را به چالش کشید.

ششم – دوره عبور از بحران؛ از اواسط قرن با آشکار شدن افراط گری اخباریون، نهضت احیا و باز گرداندن اصول الفقه به جایگاه پیشین خود و نیز شکوفایی آن توسط استاد الاکبر مرحوم وحید بهبهانی (متوفی ۱۲۰۵) با تالیف کتاب «الفوائد الحایریه الاصولیه» به راه افتاد. این دوره تا به امروز ادامه دارد و آثار علمی زیادی توسط بزرگانی همچون فاضل تونی، میرزای قمی، نراقی، شیخ مرتضی انصاری، آخوند خراسانی محمد کاظم، میرزای نایینی، آغا ضیاء عراقی و دیگران رحمت الله علیهم تالیف شده است. برخی از این آثار جزء متون درسی سطوح عالیه حوزه علمیه  است.

مباحث ما در این چند جلسه براساس کتاب الموجز فی اصول الفقه تالیف حضرت آیت الله جعفر سبحانی حفظه الله خواهد بود.

انتهای پیام/

کد خبر : 37257
تاريخ ثبت خبر : 30 آذر 1395
ساعت بارگزاری خبر : 16:50
برچسب‌ها:, , , , , ,

دیدگاه شما

( الزامي ) (الزامي)